آزمایش قند خون یا آزمایش FBS را جدی بگیرید!
آزمایش قند خون (FBS)
FBS در آزمایش خون چیست؟
همانطور که گفته شد، FBS در آزمایش خون به معنی قند خون ناشتا بوده و مخفف عبارت Fasting Blood Sugar است. در بعضی از آزمایشگاه ها بجای FBS از عبارت FPG استفاده می شود که به معنای قند پلاسمای ناشتا و مخفف عبارت Fasting Plasma Glucose است.
هدف از این آزمایش، سنجش میزان گلوکوز خون است. گلوکز همان قند خون بوده که نوعی کربوهیدرات است و توسط سلول ها و به عنوان یک منبع انرژی مصرف می شود. سلول های بدن (بجز مغز و گلبول های قرمز) با کمک هورمونی به نام انسولین، گلوکز خون را مصرف می کنند.
در بیماران مبتلا به دیابت یا مرض قند، انسولین به میزان کافی تولید نمی شود و یا انسولین تولید شده عملکرد مناسبی ندارد و سلول های بدن نمی توانند با استفاده از آن، قند موجود در خون یا همان گلوکز را جذب و مصرف کنند و بنابراین قند خون افزایش پیدا می کند.
میزان نرمال FBS
اندازه نرمال FBS در کودکانی که کمتر از دو سال دارند بین ۶۰ تا ۱۰۰ میلیگرم در دسی لیتر است.
سطح نرمال این آزمایش در سالمندان ( افراد بالای پنجاه سال) بین ۱۰۰ تا ۷۰ میلیگرم در دسیلیتر قرار دارد.
علائم قند خون بالا چیست؟
- دیابت
- تشنگی مداوم
- تکرر ادرار
- خشکی دهان
- درد در ناحیه شکم
- دیر بهبود یافتن زخم
بیشتر افراد با دیابت نوع دو درگیر هستند.
تفسیر آزمایش FBS
با استفاده از آزمایش FBS مشخص میشود در هر دسی لیتر از خون چه مقدار گلوکز وجود دارد. به طور کلی نتیجه این آزمایش به سه صورت زیر تفسیر خواهد شد:
نرمال
در این حالت نتیجه تست زیر ۱۰۰ میلیگرم در دسیلیتر خواهد بود. این نتیجه رضایتبخش بوده و به این معنا است که به دیابت مبتلا نشدهاید.
پیش دیابتک (پره دیابتیک )
دیابتیک
در این حالت سطح گلوکز در خون به بیش از ۱۲۶ خواهد رسید. در این شرایط معمولا متخصص برای تایید نتیجه آزمایش، تکرار آن را تجویز خواهد کرد. صرفا به استناد به یک آزمایش بروز دیابت تایید نمیشود.
چه عواملی خطر ابتلا به دیابت را افزایش میدهند؟
- سن ۴۵ سال یا بیشتر
- اضافه وزن
- عدم ورزش کافی
- فشار خون بالا، تری گلیسیرید بالا یا سطح کلسترول خوب (HDL) پایین
- دیابت بارداری یا به دنیا آوردن نوزادی که بیش از ۹ پوند وزن داشته است.
- پیشینه مقاومت به انسولین
- تجربه سکته مغزی یا فشار خون
- تبار آسیایی، آفریقایی، اسپانیایی، جزیره اقیانوس آرام یا بومی آمریکا
- پیشینه ی خانوادگی دیابت
چه زمانی تست قند خون انجام میشود؟
اینکه چه زمانی و هر چند وقت یک بار باید تست قند خون انجام دهید، به نوع دیابت و روش درمانی شما بستگی دارد.
دلایل افزایش یا کاهش قند خون از میزان طبیعی
اگر قند خون بالاتر از حد طبیعی باشد (هایپرگلیسمی)
بدن دارای مشکل کلیوی یا کبد یا التهاب لوزالمعده
زمانی که بدن به دلیل بیماری، عفونت یا آسیب دیدگی شدید استرس دارد.
داروهایی مانند استروئیدها (پردنیزون) می تواند قند خون را افزایش دهد.
اگر سطح قند خون پایین تر از حد معمول باشد (هیپوگلیسمی)
- استفاده از دوز اضافی انسولین جهت درمان دیابت
- نقص در غدد تیروئید، هیپوفیز یا آدرنال
- نقص در جذب مواد غذایی
بهترین زمان انجام آزمایش خون
چند نکته درباره آزمایش خون
برخی دارو ها بر روی نتیجه آزمایش تاثیر می گذارند به همین دلیل باید قبل از انجام آزمایش از خوردن آن ها پرهیز شود مثل دارو های هورمونی و یا آنتی بیوتیک ها. در اغلب موارد پزشک پس از تجویز آزمایش درباره عدم استفاده دارو ها به فرد توضیحات لازم را خواهد داد. در آزمایشاتی که باید به صورت ناشتا انجام شود )مثل آزمایش خونی که شامل فاکتور قند خون ناشتا یا همان FBS است( فرد در محدوده هشت تا دوازده ساعته ای که از خوردن آشامیدن منع شده است می تواند آب بنوشد.
آزمایش FBS در دوران بارداری
برای تشخیص دیابت بارداری معمولا به جای استفاده از فاکتور FBS تست دیگری به نام تست تحمل گلوکز خون یا GTT که مخفف عبارت Glucose Tolerance Test می باشد، انجام می گردد. در پروتکل های کشوری مراقبت از مادران باردار ذکر میشود که این آزمایش باید برای همه مادران بارداری که در سن حاملگی ۲۶ تا ۲۸ به سر می برند انجام شود. در مادرانی که دارای فاکتور های خطر هستند مثل مادران بیشتر از ۳۰ سال ، مادر مبتلا به چاقی، مادرانی که سابقه ابتلا به دیابت در خانواده داشتند یا در بارداری قبلی خود به دیابت حاملگی مبتلا بودند، باید حتما تست تحمل گلوکز یا همان GTT انجام شود.
بیماری هایی که باعث افزایش قند خون می شوند
- اختلالات پانکراس یا لوزالمعده از جمله سرطان پانکراس، تومورها و التهاب پانکراس یا پانکراتیت
-
سندرم کوشینگ
-
اختلالات غده تیروئید از جمله هیپرتیروئیدی یا پرکاری تیروئید
-
شرایط استرس نظیر سوختگی، عمل های جراحی، تروما، سکته مغزی و قلبی
-
تغذیه وریدی یا TPN
-
عفونت ها
-
افزایش هورمون رشد و آکرومگالی
داروهایی که باعث افزایش قند خون می شوند
-
کورتیکواستروئیدها
-
داروهای ادرارآور یا دیورتیک ها
-
آسپرین
-
داروهای ضدبارداری خوراکی (OCP)
-
داروهای ضدجنون (آنتی سایکوتیک ها)
-
لیتیوم
-
فنی توئین
-
اپی نفرین
-
داروهای ضدافسردگی سه حلقه ای (TCA)
-
هورمون ها
به روزرسانی : ۲۳ آبان ۱۴۰۰
منابع :
۱.منبع شماره ۱
۲.منبع شماره ۲
۳.منبع شماره ۳
۴.منبع شماره ۴
۵.منبع شماره ۵
۶.منبع شماره ۶
۷.منبع شماره ۷
۸.منبع شماره ۸