• هماتولوژی و انعقاد, وبلاگ ها
• ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۱

آزمایش A1C چیست؟

هموگلوبین مولکولی است که در گلبول‌های قرمز قرار دارد و وظیفه حمل اکسیژن در خون را به عهده دارد. درصورتی که سطح قند خون بالا برود، مقداری از آن به هموگلبین می‌چسبد. هموگلوبینی که گلوکز به آن می‌چسبد، «هموگلوبین A» نام دارد. ترکیب نهایی حاصل، «هموگلوبین گلیکه» نام دارد. با نام اختصاری هموگلوبین( A1C). آزمایش A1C هموگلوبین دقیق است و در لحظه انجام می‌شود.

افراد دیابتی برای اندازه‌گیری سطح قند خون خود تنها به آزمایش ادرار یا خراش روزانه انگشت وابسته هستند.

هموگلوبین مولکولی است که در گلبول‌های قرمز قرار دارد و وظیفه حمل اکسیژن در خون را به عهده دارد.

آزمایش A1C دقیقاً چه چیزی را اندازه‌گیری می‌کند؟​

آزمایش A1C میزان هموگلوبین موجود در خون را که گلوکز به آن متصل است را اندازه‌گیری می‌کند. هموگلوبین پروتئینی است که در گلبول‌های قرمز یافت می‌شود و اکسیژن را به بدن می‌رساند. سلول‌های حاوی هموگلوبین به طور مداوم در حال مرگ و بازسازی هستند. طول عمر این سلول‌ها تقریباً سه ماه است.

گلوکز به هموگلوبین متصل می‌شود (گلیکات‌ها)، به گونه‌ای که سابقه اتصال گلوکز به هموگلوبین به حدود سه ماه گذشته باز می‌گردد. اگر گلوکز زیادی به سلول‌های هموگلوبین دار متصل باشد، میزان A1C بالا خواهد بود. اگر مقدار گلوکز طبیعی باشد، میزان A1C نیز طبیعی خواهد بود.
​

دلیل انجام آزمایش ای وان سی چیست؟​

A1C یکی از آزمایشات اولیه است که برای تشخیص و مدیریت دیابت مورد استفاده قرار می گیرد. این آزمایش می تواند برای دیابت نوع ۱ و نوع ۲ انجام شود اما برای دیابت حاملگی نیست. آزمایش A1C همچنین می تواند احتمال ابتلای فرد به دیابت را پیش بینی کند.
​

هموگلوبینی که گلوکز به آن می‌چسبد، «هموگلوبین A» نام دارد. ترکیب نهایی حاصل، «هموگلوبین گلیکه» نام دارد. با نام اختصاری هموگلوبین( A1C)

​
آزمایش هموگلوبین ای وان سی چگونه کار می‌کند؟​

این آزمایش به دلیل طول عمر سلول‌های هموگلوبین دار معتبر است. فرض کنید قند خون شما هفته گذشته یا ماه گذشته بالا بوده است، اما اکنون طبیعی است. هموگلوبین شما حامل «گزارشی» از قند خون بالا در هفته گذشته به شکل A1C بیشتر در خون است. با توجه به اینکه سلول‌ها تقریباً سه ماه زنده می‌مانند، گلوکزی که در سه ماه گذشته به هموگلوبین متصل شده بود، با آزمایش آزمایش می‌شود.

آزمایش A1C میزان متوسط قند خون شما در سه ماه گذشته را نشان می‌دهد. این آزمایش در مورد همان روز دقت ندارد، اما دیدگاه خوبی درمورد مؤثر بودن کنترل قند خون در طول زمان به پزشک می‌دهد.

روش انجام آزمایش هموگلوبین A1C​

آزمایش هموگلوبین A1C میانگینی از سطح قند خون فرد در طول ۲- ۳ ماه را نشان می‌دهد. این تست خونی علاوه بر بررسی روند درمان دیابت، در تشخیص دیابت نوع۲ هم به پزشکان کمک می‌کند. این تست با نام آزمایش «هموگلوبین ای وان سی» هم شناخته می‌شود.

گلوکومتری یا تست‌های قند خون خانگی، سطح قند خون فرد را در زمان انجام تست نشان می‌دهند. اما آزمایش A1C میانگینی از قند خون در یک بازه‌ی وسیع‌تر یعنی حدود ۳ ماهه بدست می‌دهد. انجام آزمایش هموگلوبین A1C در اکثر مبتلایان به دیابت ضرورت دارد.

​
رنج نرمال هموگلوبین A1C​

آزمایش هموگلوبین A1C یک تست خونی است؛ نیاز به آمادگی خاصی از قبل ندارد و هر فردی می‌تواند آن را انجام دهد. این آزمایش برخلاف قند خون ناشتا یا FBS، نیاز به ناشتایی ندارد.

نتایج آزمایش ای وان سی به صورت درصد نمایش داده می‌شوند؛ این درصدها می‌گویند که چقدر از هموگلوبین در خون فرد با گلوکز باند شده است. هر کدام از محدوده‌ها معنای متفاوتی دارند:

نرمال: زیر ۵.۷ درصد
پره دیابتیک یا پیش دیابتی: ۵.۷ درصد تا ۶.۴ درصد
دیابت: ۶.۵ درصد و بالاتر

اما A1C به تنهایی برای نهایی شدن تشخیص دیابت کافی نیست و پزشک آزمایشات دیگری هم درخواست می‌کند؛ درنهایت پزشک با کنار هم قرار دادن نتایج آزمایشات تشخیص دیابت را نهایی می‌کند.عدد A1C می‌تواند تحت تاثیر عومل گوناگونی تغییر کند. از جمله:

بیماری‌های کبدی
بیماری‌های کلیوی
برخی مشکلات خونی از قبیل کم‌خونی داسی شکل​
از دست دادن اخیر خون یا انتقال خون
کم‌خونی شدید
اوایل یا اواخر بارداری
برخی داروهای خاص مثل برخی داروهای درمان HIV
سطح پایین آهن
حال عمومی بد
اضطراب

درصورت وجود هر یک از عوامل گفته‌شده پزشک ممکن است آزمایش دیگری را جایگزین آزمایش هموگلوبین A1C کند.

اگر نتیجه آزمایش A1C بالا باشد چه باید کرد؟

مقادیر بالای A1C می‌تواند نمایانگر دیابت کنترل‌نشده باشد. این مسئله زمینه‌ساز بیماری‌های متعددی است که از جمله آنها:
​
بیماری‌های قلبی و عروقی مانند سکته و حمله قلبی​
بیماری کلیوی​
آسیب‌های عصبی​
آسیب به چشم که می‌تواند منجر به کوری شود​
بی‌حسی، مور مور شدن، و کرختی در پاها به دلیل آسیب‌های عصبی​
طولانی شدن التیام زخم‌ها و احتمال عفونت​

اگر در مراحل اولیه دیابت نوع ۲ باشید، تغییرات کوچک در سبک زندگی می‌تواند تغییرات قابل‌توجهی در بیماری ایجاد کند و حتی بیماری را بهبود بخشد. کاستن از وزن بدن و شروع به ورزش می‌تواند به این وضعیت کمک کند. دیابت نوع ۱ در صورت تشخیص نیازمند انسولین است.

برای افرادی که مدت مدیدی مبتلا به پیش‌دیابت یا دیابت نوع ۲ بوده‌اند، A1C بالا به این معنی است که باید شروع به مصرف دارو کنند و یا رژیم داروهای خود را تغییر دهند. پیش‌دیابت با نرخ ۵ تا ۱۰% در سال به سمت دیابتی شدن رشد دارد. برای حفظ سلامتی خود، ممکن است نیاز به تغییرات دیگر در سبک زندگی باشید و قند خون خود را هر روز چک کنید. برای این منظور لازم است با پزشک معالج خود صحبت کنید.
​

A1C یکی از آزمایشات اولیه است که برای تشخیص و مدیریت دیابت مورد استفاده قرار می گیرد.

A1C در چه محدوده‌ای باید حفظ شود؟​

انتظار می‌رود سطح ای وان سی در فردی که دیابت ندارد، زیر ۵.۷ درصد باشد.
فردی که مبتلا به دیابت است، A1C 6.5 و بالاتر دارد؛ درمان‌های دردسترس دیابت تلاش می‌کنند که A1C را زیر ۷ درصد حفظ کنند. با این حال محدوده هدف در افراد مختلف بسته به شرایط و داروهای مصرفی می‌تواند متفاوت باشد.

بین ۵.۷ و ۶.۴ به عنوان «پره دیابتیک یا پیش دیابتی» شناخته می‌شود؛ این افراد گرچه دیابت ندارند، اما بیش از سایرین درمعرض ابتلا به دیابت هستند. به همین دلیل لازم است که سبک زندگی خود را اصلاح کنند، رژیم غذایی سالم را رعایت کنند، به طور منظم ورزش کنند و سیگار نکشند.
​

نتایج تست چی معنایی دارند؟​

افرادی که به دیابت ابتلا ندارند، تقریباً ۵ درصد هموگلوبین گلیکوزیله دارند. طبق اعلام انستیتوی ملی دیابت و بیماری‌های گوارشی و کلیوی، سطح طبیعی A1C 5.6 درصد یا کمتر است.

سطح ۵.۷ تا ۶.۴ درصد نشان دهنده پیش دیابت است. سطح A1C افرادی دیابتی ۶.۵ درصد یا بالاتر است.

انجمن دیابت آمریکا شمارشگری ارائه می‌دهد که نشان می‌دهد سطح A1C با سطح گلوکز چه ارتباطی دارد.

برای کنترل کلی گلوکز، افراد دیابتی باید حداقل دو بار در سال نسبت به انجام آزمایشات A1C اقدام کنند. در صورت ابتلا به دیابت نوع ۱، تغییر درمان، تعیین اهداف خاص قند خون توسط پزشک یا باردار بودن، باید اندازه‌گیری‌های بیشتری (به عنوان مثال، هر ۳ ماه) انجام شود.
​

چه عواملی بر نتایج A1C اثر می گذارد؟​

قند خون حاد​
دیابت بارداری​
افزایش TG​

اگر خونریزی شدید یا مزمن دارید نتایج تست A1C به طور کاذب کم می شود​
اگر کم خونی فقر آهن دارید نتایج آزمایش A1C ممکن است به طرز کاذب بالا باشد​
بیشتر افراد فقط یک نوع هموگلوبین دارند ، به نام هموگلوبین A. اگر شما یک شکل غیر معمول از هموگلوبین مانند Hb S، Hb C دارید ، نتیجه آزمایش A1C شما ممکن است به طرز کاذب بالا یا کم باشد​.

اگر فرم دیگری از کم خونی همولیتیک دارید یا اگر اخیراً انتقال خون داشته اید ، این آزمایش مفید نخواهد بود زیرا ممکن است نتایج به طور کاذب کم باشد.​
موارد دیگری که می تواند بر نتایج هموگلوبین A1c تأثیر بگذارد شامل مکمل هایی مانند ویتامین C و E و کلسترول بالا است.​
بیماری کلیه و بیماری کبد نیز ممکن است بر نتیجه آزمایش تأثیر بگذارد.​
قند خون شما بسته به زمان روز ، میزان فعالیت شما و حتی تغییرات هورمونی می تواند بسیار متفاوت باشد. ممکن است برخی افراد در ساعت ۳ صبح قند خون بالایی داشته باشند و کاملاً از آن بی خبر باشند.​

آزمایش هموگلوبین A1C میانگینی از سطح قند خون فرد در طول ۲- ۳ ماه را نشان می‌دهد.

چگونه می توان A1C خود را پایین آورد؟​

ورزش​
کاهش وزن​
رژیم غذایی​
مقابله با استرس​
دارو​

داروهایی که قند خون ناشتا را کاهش می دهند باعث کاهش سطح A1C شما نیز می شوند. بعضی از داروها در درجه اول بعد از غذا بر قند خون شما تأثیر می گذارند. به این ها قند خون بعد از غذا نیز گفته می شود. این داروها شامل sitagliptin (Januvia) ، repaglinide (پراندین) و سایر موارد است. در حالی که این داروها به میزان قابل توجهی گلوکز ناشتا را بهبود نمی بخشند اما به دلیل کاهش گلوکز بعد از غذا ، سطح A1C را پایین می آورند.

به روزرسانی :۱۸ آذر ۱۴۰۰

منابع :
۱.منبع شماره ۱
۲.منبع شماره ۲
۳.منبع شماره ۳
۴.منبع شماره ۴