فریتین خون چیست و چگونه می توان کمبود آن را جبران کرد ؟
فریتین خون چیست
فریتین خون مانند آهن در بدن نیست. این پروتیین که آهن ذخیره می‌کند و هنگام نیاز بدن، آهن را آزاد می‌کند.معمولا در سلول‌های بدن شما زندگی می‌کند و در واقع در خون جریان دارد.
اسامی مترادف: فریتین سرمنام رسمی: فریتین سرم، Serum Ferritin
بیشترین غلظت فریتین معمولا در سلول‌های کبد به نام هپاتوسیت و سیستم ایمنی به نام رتیسولئودوتلیال می باشد .
فریتین در سلول‌های بدن ذخیره می‌شود تا جایی که نیاز به تولید سلول‌های قرمز خونی در بدن وجود داشته باشد. بدن به سلول‌ها سیگنال آزاد کردن فریتین را می‌دهد و سپس فریتین به ماده دیگری می‌بچسبد که به آن ترنسفرین می‌گویند.
ترنسفرین یک پروتئین است که با فریتین ترکیب می‌شود و آن را به سلول‌های خونی قرمز جدید ساخته شده در بدن منتقل می‌کند. در واقع ترنسفرین مانند یک تاکسی به سمت جایگاه آهن حرکت می‌کند.
از آن جایی که سطح طبیعی آهن در بدن یک فرد سالم مهم است، میزان آهن ذخیره شده به اندازه کافی نیز اهمیت دارد. اگر فردی به اندازه کافی فریتینین نداشته باشد، میزان ذخیره آهن او نیز به زودی تمام می‌شود.
فریتین پروتئینی است که آهن ذخیره می‌کند.
چرا آزمایش فریتین خون انجام می شود؟
بدن برای انتقال اکسیژن به تمام سلول های خون، به گلبول های قرمز وابسته است. بدون آهن کافی، گلبول های قرمز قادر به تامین اکسیژن کافی نیستند. با این حال، آهن بیش از حد برای بدن نیز مناسب نیست. هر دو سطح زیاد و پایین آهن ممکن است نشان دهنده یک مشکل اساسی در بدن شود. اگر پزشک مشکوک به کمبود آهن یا اضافه بار آهن باشد، ممکن است آزمایش فریتین را تجویز کند. آزمایش فریتین خون میزان آهن ذخیره شده در بدن را اندازه گیری می کند، که می تواند تصویر کلی از میزان آهن بیمار را به پزشک ارائه دهد. آزمایش خون فریتین می تواند در تشخیص شرایط مربوط به میزان بالا یا پایین آهن به پزشک کمک کند.
آمادگی برای آزمایش فریتین خون :
هنگامی که نتیجه آزمایش شمارش کامل سلول های خون (CBC) نشان دهد که هموگلوبین و هماتوکریت فرد پایین است و گلبول های قرمز خون او کوچک‌تر و کمرنگ‌تر از حد طبیعی (میکروسیت و هیپوکرومیک) هستند، تست فریتین همراه با سایر آزمایش های آهن درخواست داده می‌شود. زیرا این نتایج می‌توانند نشان دهنده کم خونی ناشی از کمبود آهن باشند؛ حتی در شرایطی که فرد علائم و نشانه‌های کم خونی را نشان ندهد.
در زمانی که پزشک علائم و نشانه‌های کم خونی فقر آهن را در فرد مشاهده کند این آزمایش به همراه سایر آزمایشات مربوط به آهن درخواست داده می‌شود.
علائمی از قبیل:
خستگی مزمن/ خستگی
ضعف
سرگیجه
سردرد
رنگ پریدگی
در صورت مشکوک بودن پزشک به اضافه بودن سطح آهن خون بدن، لازم است که سطح فریتین فرد تعیین شود. علائم و نشانه‌های این پدیده که در اثر تجمع آهن در خون و بافت‌ها رخ می‌دهد، در افراد مختلف متفاوت است و با گذشت زمان شدیدتر می‌شود.
این علائم شامل:
درد مفصل
خستگی ضعف
کاهش وزن
کمبود انرژی
درد شکم
از دست دادن میل جنسی
آسیب به اعضای بدن مانند قلب و کبد
به منظور تایید وجود آهن بیشتر از حد طبیعی، سایر آزمایش های آهن نظیر اندازه‌گیری ظرفیت اتصال آهن (TIBC) و آزمایش ژنتیکی هموکروماتوز ارثی نیز ممکن است درخواست داده شود.
زمانی که فرد برخی از علائم بیماری‌های کبدی، التهابی، آرتریت روماتوئید، پرکاری تیروئید و یا برخی از سرطان‌ها را نشان می‌دهد این آزمایش برای کمک به تشخیص این بیماری‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
روش آزمایش خون فریتین، شبیه سایر انواع آزمایش خون است.
نمونه مورد نیاز
روش آزمایش خون فریتین، شبیه سایر انواع آزمایش خون است.
سرگیجه یا حالت تهوع هنگام دیدن خون
کبودی خفیف ساعت ها یا روزها پس از آزمایش
تفسیر آزمایش فریتین خون :
تست خون فریتین اول از همه برای ارزیابی سطح نرمال فریتین به کار می‌رود که این سطح نرمال بین:
۲۰ تا ۵۰۰ نانوگرم در هر میلی لیتر خون در مردان
۲۰ تا ۲۰۰ نانوگرم در هر میلی لیتر خون از زنان
کودکان ۶ ماهه تا ۱۵ ساله بین ۷ تا ۱۴۰ نانوگرم در هر میلی لیتر از خون
نوزادان بین ۱ تا ۵ ماهه بین ۵۰ تا ۲۰۰ نانوگرم در هر میلی لیتر خون
نوزادان تازه متولد شده بین ۲۵ تا ۲۰۰ نانوگرم در هر میلی لیتر از خون می‌باشد.
البته که همه لابراتور‌ها سطح یکسانی از فریتین را در خون نشان نمی‌دهند. آنها رنج‌های استانداردی دارند، اما ارزش کاری هر لابراتور با دیگری متفاوت است و در نتیجه همیشه باید از پزشک خود در مورد رنج نرمال آزمایشگاه هنگام تعیین سطح نرمال فریتین، کم یا زیاد آن سوال کنید.
سطح پایین فریتین
سطح پایین فریتین می تواند باعث سردرد و رنگ پریدگی شود.
یک علت کاهش سطح فریتین، کمبود آهن است. بدن برای ساخت هموگلوبین به آهن احتیاج دارد. بدون آهن کافی، فرد ممکن است به کم خونی فقر آهن مبتلا شود.
بدن برای شرایط زیر به آهن نیاز دارد:
رشد
متابولیسم طبیعی
تولید هورمون ها
کم خونی فقر آهن می تواند موارد زیر را ایجاد کند:
ضعف
سردرد
خستگی
سرگیجه
تنگی نفس
رنگ پریدگی
ضربان قلب نامنظم
کم خونی خفیف ممکن است علائمی ایجاد نکند.
یک علت کاهش سطح فریتین، کمبود آهن است.
علاوه بر آن، در صورت بروز هر یک از علائم زیر پزشک ممکن است آزمایش فریتین را سفارش دهد:
- سرگیجه
- دردهای پا
- تنگی نفس
- زنگ گوش
- تحریک پذیری
- سردردهای مزمن
- ضعف
- خستگی
سطح بالای فریتین
آزمایش آهن که میزان آهن موجود در بدن را اندازه گیری می کند.
یک تست ظرفیت اتصال کل آهن (TIBC)، که میزان ترانسفرین در بدن را اندازه می گیرد.
سطح فریتین بالاتر از حد معمول ممکن است ناشی از موارد زیر هم باشد:
- پورفیری
- بیماری کبد
- سرطان خون
- هموکروماتوز
- لنفوم هوچکین
- پرکاری تیروئید
- استفاده بیش از حد الکل
- شرایط التهابی مزمن، مانند آرتریت روماتوئید
افرادی که دوره های مکرر تزریق خون داشته اند ممکن است میزان فریتین بالایی را تجربه کنند.
در مواردی که سطح فریتین بالاتر از حد طبیعی باشد فرد برای کشف علت اصلی و کمک به پزشکان در تعیین بهترین دوره درمانی به آزمایشات بیشتر نیاز دارد.
علائم سطح بالایی فریتین شامل موارد زیر است:
- دل درد
- درد مفاصل
- ضعف غیر قابل توضیح
- خستگی غیر قابل توضیح
- تپش قلب یا دردهای قفسه سینه
- همچنین سطح فریتین در نتیجه آسیب دیدن به اندام های مانند کبد و طحال افزایش می یابد.
افرادی که دوره های مکرر تزریق خون داشته اند ممکن است میزان فریتین بالایی را تجربه کنند.
داروهایی که موجب افزایش سطح آهن و بالا رفتن میزان جذب آن می شوند:
- سولفات آهن (Ferrous sulfate)
- گلوکونات آهنی (Ferrous gluconate)
- فومارات آهنی (Ferrous fumarate)
- کربنیل آهن (Carbonyl iron)
- Iron dextran complex
تاریخ به روز رسانی : ۱۰ آبان ۱۴۰۰
منابع :
۱.منبع شماره ۱
۲.منبع شماره ۲
۳.منبع شماره ۳
۴.منبع شماره ۴
۵.منبع شماره ۵
۶.منبع شماره ۶
