• بیوشیمی, وبلاگ ها
• ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۱

تاثیر کافئین بر نتایج آزمایش

قهوه و چای به دلیل داشتن تاثیرات کافئین بر بسیاری از نتایج آزمایش خون تاثیر می گذارند. کافئین قند خون را بالا می برد. همچنین بر عملکرد کبد تاثیر می گذارد و به آن علامت می دهد که هورمون هایی را ترشح کند. این هورمون ها بر غده پانکراس و بالتبع هورمون انسولین و نهایتا قند خون تاثیر می گذارند. حتی قهوه های بدون کافئین نیز کمی کافئین دارند و نمی توان با اطمینان خاطر آنها را نوشید و آزمایش خون داد. پس اگر تصمیم دارید آزمایش خون بدهید از نوشیدن هردو پرهیز کنید.

تأثیرات کافئین بر بدن

کافئین به خودی خود فاقد ارزش غذایی می باشد. کافئین فاقد مزه بوده و حتی در برخی از داروها وجود دارد. این ترکیب تقریباً همیشه باعث برخی از علائم می شود. در کوتاه مدت، ممکن است که شما احساس انرژی بیشتری داشته باشید ولی در طولانی مدت، مقادیر زیاد کافئین می تواند باعث حذف این علائم شود. بر طبق نظر کلینیک مایو (Mayo Clinic)، مصرف تا ۴۰۰ میلی گرم کافئین در روز برای اغلب بزرگسالان سالم، ایمن خواهد بود. به یاد داشته باشید که اندازه ی استاندارد فنجان قهوه، ۸ اونس (حدود ۲۲۶ گرم) می باشد. در صورتی که از ماگ استفاده می کنید، احتمال این که ۱۶ اونس یا بیشتر بنوشید زیاد خواهد بود.

زمانی که مقدار یکسانی از کافئین، روزانه مصرف شود، در بدن انسان تلرانس (تحمل) ایجاد می شود. همچنین فاکتورهای دیگری مثل سن، حجم بدن و میزان سلامت کلی می تواند تعیین کننده ی تلرانس به کافئین باشد. اگر می خواهید که مقدار کافئین مصرفی خود را کاهش دهید، بهتر است که میزان مصرف خود را به آرامی کاهش دهید.

​

قهوه و چای به دلیل داشتن کافئین بر بسیاری از نتایج آزمایش خون تاثیر می گذارند.

آماده‌سازی بیماران

بسیاری از مسائلی که تفسیر نتایج آزمایش را تحت تاثیر قرار می‌دهند، تحت کنترل پزشک یا متخصص آزمایشگاه نیستند. از جمله این موارد می‌توان به سن، جنس، نژاد، حاملگی و وضعیت عادت ماهیانه اشاره کرد. این موارد حتما باید توسط متخصص مربوطه در برگه درخواست آزمایش‌ها درج شده و تفسیر نتایج بر اساس آنها صورت گیرد. استرس‌های پس از عمل جراحی که ممکن است گاهی بسیار شدید باشند، می‌توانند نتایج بسیاری از آزمایش‌ها را، خصوصا آزمایش‌های هورمونی، تحت تاثیر قرار دهند. به عنوان مثال، سطح هورمون‌های تیروئیدی اغلب بعد از جراحی کاهش می‌یابد. در آماده‌سازی بیمار دقت به استرس‌های وارده، ورزش، حاملگی، خوردن و نوشیدن، چربی، الکل، وضعیت بدن، روش‌های طبی استفاده شده، داروها و تداخلات دارویی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

استرس

استرس‌های فکری و جسمی می‌توانند عملکرد بدن انسان را دستخوش تغییر سازند. این تغییرات شامل هورمون‌های مختلف مترشحه به داخل مایعات بدن نیز می‌شود. بیماران در زمان نمونه‌گیری نباید در حالت اضطراب و تحت فشار باشند، بلکه باید کاملا آسوده و راحت به این امر بپردازند. ترس و استرس محرک‌هایی برای ترشح هورمون رشد و هورمون مولد شیر در زنان به حساب می‌آیند. پروتئین‌های حامل موجود در خون مانند ترانسفرین که نقل و انتقال آهن را در بدن بر عهده دارد نیز تحت تاثیر استرس‌های طولانی‌مدت قرار می‌گیرند.
​

استرس‌های فکری و جسمی می‌توانند عملکرد بدن انسان را دستخوش تغییر سازند.

ورزش

ورزش نیز مانند استرس‌های روانی، تولید و ترشح تعدادی از هورمون‌ها را از جمله هورمون رشد و هورمون مولد شیر تحت تاثیر قرار می‌دهد. البته این مسئله به توانایی فیزیکی فرد و هم چنین میزان و شدت ورزش کردن وابسته است. در مواردی که سطح هورمون‌ها در حالت استراحت مورد نیاز است، باید از گرفتن نمونه از بیمار بلافاصله پس از فعالیت شدید اجتناب کرد. ورزش شدید ممکن است به دفع ادراری گلبول‌های قرمز یا سفید منجر شود. به هر صورت تغییرات ناشی از ورزش برای طبیعی شدن به چند روز زمان نیاز دارند.

​

ورزش نیز مانند استرس‌های روانی، تولید و ترشح تعدادی از هورمون‌ها را از جمله هورمون رشد و هورمون مولد شیر تحت تاثیر قرار می‌دهد.

حاملگی

اثرات حاملگی بر تعدادی از آزمایش‌ها به خوبی اثبات شد. علاوه بر افزایش شناخته شده هورمون اصلی بارداری یعنی hcG که از جفت ترشح می‌شود، هورمون‌هایی چون استریول (نوعی استروژن) و هورمون جفتی مولد شیر (HPL) نیز در خون افزایش می‌یابد. در زمان تفسیر یافته‌های آزمایشگاهی در زنان باردار توجه به هفته‌ای از حاملگی که نمونه‌گیری در آن انجام شده، ضروری است. لازم به یادآوری است که حجم ادرار نیز به صورت فیزیولوژیک در سه ماهه سوم بارداری تا ۲۵ درصد افزایش می‌یابد. به علاوه امکان دفع قند در ادرار زنان باردار وجود دارد.
​

در زمان تفسیر یافته‌های آزمایشگاهی در زنان باردار دقت به هفته‌ای از حاملگی که نمونه‌گیری در آن انجام شد، ضروری است.

سن

غلظت بسیاری از مواد در دوره‌های مختلف سنی تغییر می‌کند. به عنوان مثال، غلظت هموگلوبین خون در نوزادان در مقایسه با بزرگسالان بیشتر است. یا غلظت کلسترولLDL (کلسترول بد) و HDL (کلسترول خوب که احتمال بیماری‌های عروق قلب را کاهش می‌دهد) به میزان زیادی تحت تاثیر سن بیمار قرار می‌گیرد.

جنس

بسیاری از الگوهای هورمونی و غلظت مواد موجود در خون در مردان و زنان با یکدیگر متفاوت است. به عنوان مثال، معمولا غلظت آهن خون در زنان کمتر از مردان است که البته پس از ۶۵ سالگی این اختلاف برطرف می‌شود یا غلظت کراتینین که نمادی از عملکرد کلیه‌ها است، به توده ماهیچه‌ای فرد بستگی دارد. از آنجایی که حجم عضلات خانم‌ها از آقایان کمتر است، غلظت کراتینین نیز در آنها کمتر از مردان است.

کشیدن سیگار قبل از آزمایش خون

مصرف سیگار و سایر انواع دخانیات سبب تغییراتی در غلظت برخی از مواد از جمله اسیدهای چرب پلاسما، اپی‌نفرین، آلدسترون و کورتیزول می‌شود.شایان ذکر است که این تغییرات حتی در اثر کشیدن یک نخ سیگار نیز اتفاق می‌افتند. مواد مخدر نیز می‌توانند غلظت بسیاری از مواد را تحت تاثیر قرار دهند. به عنوان مثال مصرف هروئین سبب افزایش غلظت هورمون‌های تیروئیدی می‌شود.
​

مصرف سیگار و سایر انواع دخانیات سبب تغییراتی در آزمایشات میشود.

غذاها و نوشیدنی ها

قهوه و چای به دلیل داشتن کافئین بر بسیاری از نتایج آزمایش خون تاثیر می گذارند. کافئین قند خون را بالا می برد. همچنین بر عملکرد کبد تاثیر می گذارد و به آن علامت می دهد که هورمون هایی را ترشح کند. این هورمون ها بر غده پانکراس و بالتبع هورمون انسولین و نهایتا قند خون تاثیر می گذارند. حتی قهوه های بدون کافئین نیز کمی کافئین دارند و نمی توان با اطمینان خاطر آنها را نوشید و آزمایش خون داد. پس اگر تصمیم دارید آزمایش خون بدهید از نوشیدن هردو پرهیز کنید. نوشیدن آب اشکالی ندارد اما خوردن چیزهای دیگر حتی آدامس یا سیگار ممنوعیت دارد.

ویتامین C بر غلظت قند خون تاثیر می گذارد. همچنین باعث افزایش فشار خون می شود.
توصیه می شود هشت تا دوازده ساعت قبل از آزمایش خون چیزی نخورید و نیاشامید؛ البته نوشیدن آب استثنا است و موردی ندارد. بهتر است غذای سبکی میل کنید زیرا چربی غذا بر مقدار کلسترول خون تاثیر گذاشته و ممکن است عدد واقعی را نشان ندهد. چنانچه دارو مصرف می کنید از پزشک خود سوال کنید آیا لازم است آن را قطع کنید؟ مثلا برخی داروها یا مکمل های گیاهی بر قند خون تاثیر می گذارند. قرص های ضد بارداری و برخی استروئیدها باعث افزایش قند خون و داروهای فشار خون باعث کاهش آن می گردند.

​

قهوه و چای به دلیل داشتن کافئین بر بسیاری از نتایج آزمایش خون تاثیر می گذارند. کافئین قند خون را بالا می برد.

تاثیرات کافئین بر دستگاه عصبی مرکزی

کافئین به عنوان محرک دستگاه عصبی مرکزی شناخته می شود. زمانی که کافئین به مغز برسد، تأثیر قابل توجه آن هوشیاری خواهد بود و شما احساس بیداری بیشتر و خستگی کمتری خواهید داشت. بنابراین، کافئین یکی از اجزای رایج داروهایی است که برای درمان یا مدیریت سردرد ها، میگرن ها (migraines) و خواب آلودگی (drowsiness) استفاده می شود.

همچنین مطالعات نشان میدهد که افرادی که به طور منظم قهوه مصرف می کنند، دارای خطر کمتری برای ابتلا به آلزایمر (Alzheimer) و زوال عقل (dementia) هستند و خطر خودکشی را ۴۵ درصد کاهش می دهد. این مزایا برای افرادی است که از قهوه ی اکتان بالا (high-octane coffee) و دارای کافئین استفاده می کنند و نه از قهوه ی دکافئینه شده (decaf). اغلب افراد قهوه را جزء نوشیدنی های سالم محسوب می کنند ولی همانند بیشتر غذاها، مصرف بیش از اندازه می تواند عواض جانبی داشته باشد.

رگ های خونی مغز به اثرات کافئین عادت کرده بنابراین اگر به صورت ناگهانی مصرف کافئین قطع شود، می تواند منجر به سردرد شود. دیگر نشانه های قطع مصرف کافئین عبارت اند از :
​
اضطراب (anxiety)​
تحریک پذیری و کج خلقی (irritability)​
خواب آلودگی​

در برخی از افراد، قطع ناگهانی مصرف کافئین منجر به ایجاد لرزش یا رعشه (tremor) می گردد. اگر چه بسیار نادر بوده ولی امکان اوردوز (overdose) با کافئین وجود دارد. علائم اوردوز شامل :
​
گیجی (confusion)​
توهم (hallucinations)​
استفراغ (vomiting)​

اوردوز می تواند باعث مرگ ناشی از تشنج شود. اوردوز می تواند با مصرف مقادیر زیاد کافئین که اغلب در نوشیدنی های انرژی زا و قرص های رژیمی وجود دارد، حاصل شود. مصرف تا ۴۰۰ میلی گرم کافئین طبق نظر کلینیک مایو، ایمن خواهد بود که این مقدار برابر حدود ۴ فنجان قهوه بوده اگرچه کافئین موجود در نوشیدنی ها طیف گسترده ای دارد.

تاثیرات کافئین بر دستگاه گوارش و ادراری

کافئین مقدار اسید معده را افزایش میدهد و می تواند باعث سوزش معده (heartburn) و یا ناراحتی معده گردد. کافئین اضافی نیز در بدن ذخیره نمی شود بلکه توسط کبد پردازش میشود و از طریق ادرار دفع می گردد. این می تواند دلیل افزایش ادرار در مدت زمان اندکی پس از مصرف کافئین، باشد. در صورتی که مشکلات معده را تجربه کرده اید، مثل رفلاکس اسید (acid reflux) یا زخم های معده، از پزشک خود در مورد مصرف کافئین سوال کنید.

​

کافئین مقدار اسید معده را افزایش میدهد و می تواند باعث سوزش معده (heartburn) و یا ناراحتی معده گردد.

تاثیرات کافئین بر سیستم تنفسی و گردش خون

کافئین در معده جذب می شود و به بالاترین میزان خود در خون طی یک یا دو ساعت خواهد رسید. تاثیرات کافئین می تواند فشار خون را به مدت کوتاهی افزایش دهد. فکر می شود که این تأثیر کافئین به افزایش آدرنالین یا بلاک موقت هورمون های طبیعی که سبب اتساع عروق (گشاد شدن رگ ها) می شوند، ارتباط دارد. در اغلب افراد، اثر طولانی مدت بر روی فشار خون وجود ندارد ولی اگر دارای ریتم نامنظم قلبی (irregular heart rhythm) هستید، کافئین باعث می شود که قلب سخت تر کار کند. در صورتی که مبتلا به فشار خون بالا (هایپرتنشن) و یا مشکلات قلبی هستید، حتماً برای مصرف کافئین با پزشک مشورت کنید. اوردوز ناشی از کافئین می تواند باعث ضربان قلب نامنظم یا سریع و مشکل در تنفس شود. در موارد نادر، کافئین می تواند سبب مرگ به خاطر تشنج یا ضربان قلب نامنظم شود.

تاثیرات کافئین برسیستم های اسکلتی و عضلانی

مقادیر بالای کافئین می تواند در جذب و متابولیسم کلسیم تداخل داشته باشد و می تواند در پوکی استخوان (osteoporosis) نقش داشته باشد. همچنین مصرف بالای کافئین می تواند باعث کشش عضلانی شود. در صورت قطع مصرف کافئین نشانه ی آن می تواند شامل درد ماهیچه ها باشد.

تاثیرات کافئین بر سیستم تولید مثل

کافئین از طریق جریان خون وارد جفت می شود. به خاطر محرک بودن آن، تاثیرات کافئین می تواند باعث افزایش ضربان قلب و افزایش متابولیسم جنین شود. همچنین مقادیر زیاد کافئین می تواند باعث آهسته کردن رشد جنین شود و خطر سقط خود به خودی جنین (miscarriage) را افزایش دهد. در بیشتر موارد، مصرف مقدار کم کافئین طی بارداری، ایمن می باشد.

در صورتی که فرد تصمیم بر بارداری دارد باید مقدار کافئین مصرفی خود را بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلی گرم در روز محدود کند. برخی از شواهد نشان میدهد که مقادیر زیاد کافئین می تواند با تولید استروژن و متابولیسم لازم برای بارداری تداخل داشته باشد.

به روزرسانی : ۲۷ آذر ۱۴۰۰

منابع :
۱.منبع شماره ۱
۲.منبع شماره ۲
۳.منبع شماره ۳
۴.منبع شماره ۴