روماتیسم و علل ایجاد آن
روماتیسم چیست و اصلی ترین دلایل بروز آن کدام است ؟
روماتیسم یک وضعیت خود ایمنی است و بدین معناست که سیستم ایمنی به بافت سالم بدن حمله می کند . اگرچه که هنوز علت اصلی بیماری های خود ایمنی به طور قطع بیان نشده است اما تئوری هایی در مورد آن وجود دارد . روماتیسم موجب التهاب، درد و تورم مفاصل بدن میشود. این بیماری معمولا مزمن بوده و در دراز مدت موجب تخریب مفصل می شود.
سیستم ایمنی شما در حالت طبیعی ، آنتی بادی هایی را تولید می کند که به باکتری و ویروس ها حمله می کند و به مبارزه با عفونت ها کمک خواهد کرد. اگر به بیماری روماتیسم مبتلا هستید، سیستم ایمنی شما به طور اشتباه، آنتی بادی هایی را به خط مفاصل می فرستد که در آن جا به بافت اطراف مفصل حمله می شود و این پدیده باعث می شود که لایه های نازک سلول ها روی مفصل ها را بپوشانند که باعث سوزش و التهاب می شود و مواد شیمیایی را آزاد می کند و به اطراف آن نیز آسیب وارد می کند که شامل این قسمت ها می باشند :
استخوان ها
غضروف ها :
بافت کشسان بین استخوان ها
تاندون ها :
بافتی که استخوان را به ماهیچه متصل می کند.
رباط ها :
بافتی که استخوان را به غضروف متصل می کند .
اگر روماتیسم درمان نشود ، این مواد شیمیایی به تدریج باعث می شود که مفصل و رباط ها ، شکل خود را از دست بدهند و در نهایت نیز می تواند مفصل را به طور کامل تخریب کند.
تئوری های مختلفی از علت حمله سیستم ایمنی به مفصل ها مثل عفونت وجود دارد اما هیچ کدام از این تئوری ها هنوز به اثبات نرسیده اند.
روماتیسم یک وضعیت خود ایمنی است و بدین معناست که سیستم ایمنی به بافت سالم بدن حمله می کند .
انواع روماتیسم
روماتیسم مکانیکی
روماتیسم التهابی
آرتروز، به عنوان روماتیسم مکانیکی شناخته می شود و با فعالیت ارتباط مستقیم دارد ، علایم آرتروز با حرکت و فعالیت های بدنی بروز پیدا می کند .
بیماری آرتریت روماتوئید، روماتیسم التهابی است، روماتیسم های التهابی بیماری خودایمنی هستند و با فعالیت و تحرک بدنی ارتباط ندارند و بالعکس در حالت استراحت ، التهابات و در نتیجه دردهای بیماران مبتلا بیشتر می شود.
سن شیوع روماتیسم
همه سنین می تواند درگیر بیماری روماتیسم شود؛ این بیماری حتی کودکان و نوزادان را درگیر می کند. مانند بیماری لوپوس نوزادی که هر ساله شماری از نوزادان با آن متولد می شوند.
علایم و مشخصات روماتیسم در اطفال با بیماری بزرگسالان تفاوت دارد .به همین سبب برای روماتیسم نوزادان ، رشته فوق تخصصی مربوط در ایران و سایر کشورها راه اندازی شده است.
اما برخی از انواع روماتیسم ها میان سنین مختلف مشترک هستند مانند روماتیسم ستون فقرات و آرتریت روماتوئید. برخی از انواع روماتیسم ها فقط مخصوص نوزادان و کودکان می باشد.
علایم و مشخصات روماتیسم در اطفال با بیماری بزرگسالان تفاوت دارد.
با علائم روماتیسم مفصلی آشنا شوید
رایج ترین علائم روماتیسم مفصلی عبارتند از:
تورم، درد، حرارت در مفاصل. معمولاً مفاصل کوچک‌تر دست‌ها یا پاها تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
سفتی و خشکی صبحگاهی که بیش از ۳۰ دقیقه طول می‌کشد (یا در صورت استراحت در طول روز، خشکی مفصل بروز می‌یابد که بیش از ۳۰ دقیقه طول می‌کشد).
کاهش دامنه حرکتی مفصل و قدرت عضله
ضعف و خستگی مزمن
احساس غیر طبیعی مانند سوزش یا تیر کشیدن
اشکال در خواب به خاطر وجود درد
ضعف عضلات
علائمی شبیه آنفولانزا، مثل احساس داغی و تعریق
سر درد
گردن درد
کاهش اشتها
تب
دلایل ابتلا به رماتیسم مفصلی
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به رماتیسم مفصلی را افزایش دهند عبارت اند از:
جنسیت و سن: شیوع روماتیسم مفصلی در زنان نسبت مردان بیشتر است، در هر سن و سالی ممکن است این مشکل ظاهر شود اما اغلب افراد ۴۰ تا ۶۰ سال دچار آن هستند.
سابقه فامیلی: اگر یکی از اعضای خانواده شما به این بیماری مبتلا باشد، خطر ابتلای شما به این بیماری بیشتر از افراد دیگر است.
دخانیات:سیگار کشیدن نه تنها خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی را افزایش می دهد بلکه رابطه مستقیمی با شدیدتر شدن آن دارد. افرادی که زمینه ارثی و ژنتیکی هم دارند، باید مراقب باشند و از دخانیات استفاده نکنند.
مشکلات وزن: به نظر می رسد افرادی که مشکلات اضافه وزن دارند، بیشتر درخطر ابتلا به آرتریت روماتوئید هستند.
شیوع روماتیسم مفصلی در زنان نسبت مردان بیشتر است.
علائم و نشانه ها
درد، گرفتگی های صبحگاهی، تورم و علائم سیستمیک در این بیماری شایع اند. از دیگر علائم روماتیسم مفصلی می تواند به موارد زیر اشاره کرد :
التهاب، تورم، درد و گرفتگی در مفصل، حتی هنگامی که از آن استفاده نمی شود
احساس گرما در اطراف مفصل
بد شکلی و انقباض غیر طبیعی مفصل
علائم کلی در بدن مانند تب، کمبود اشتها و خستگی مفرط
ضعف به علت تعداد پایین گلبول های قرمز خون (آنمی)
برآمدگی و توده های اطراف مفاصل به خصوص در نزدیکی آرنج
درد در کف پا، پینه ی پا و انگشت چکشی به همراه دیگر بیماری های طولانی مدت
علت ها و دلایل
روماتیسم مفصلی یک بیماری وراثتی نیست. با این حال برخی از محققان عقیده دارند که بعضی از افراد دارای ژن هایی هستند که آن ها را نسبت به این بیماری در خطر بیشتری قرار می دهند. این ژن ها علت روماتیسم زانو نیستند ؛ بلکه معمولا یک عامل تحریک کننده مانند یک عفونت و یا دیگر عوامل محیطی، علت رماتیسم مفصلی می باشد. هنگامی که بدن در معرض این عامل تحریک کننده قرار می گیرد، دستگاه ایمنی پاسخ نامتناسب نشان خواهد داد و به جای محافظت از مفصل، سیستم ایمنی شروع به ساخت مواد شیمیایی مخصوصی کرده و به مفصل حمله می کند. بدین ترتیب علت روماتیسم ستون فقرات ایجاد می شود.
افرادی که مشکلات اضافه وزن دارند، بیشتر درخطر ابتلا به آرتریت روماتوئید هستند.
تشخیص
روماتیسم مفصلی به کمک بررسی سوابق پزشکی فرد و همچنین معاینه ی فیزیکی او، تشخیص داده می شود. برخی از علائمی که پزشک در فرد به دنبال آن ها خواهد بود عبارت اند از تورم و گرم بودن مفاصل، حرکت همراه با درد، توده های زیر پوستی، بدشکلی در مفاصل و انقباض مفصل ها (عدم توانایی در خم و راست کردن کامل یک مفصل).
آزمایش خون نیز می تواند یک پادتن به نام عامل روماتوئید را شناسایی کند که نشان دهنده ی وجود بیماری آرتریت روماتوئید یا روماتیسم مفصلی در فرد می باشد. عکس برداری با اشعه ی ایکس نیز می تواند میزان پیشرفت بیماری در فرد را مشخص کند.
برای تایید وجود روماتیسم مفصلی در فرد، وجود حداقل ۴ مورد از ۷ مورد زیر در فرد ضروری است :
- گرفتگی های صبحگاهی در اطراف مفصل که حداقل یک ساعت طول بکشد
- وجود آرتروز در سه مفصل یا بیشتر، برای مدت حداقل ۶ هفته
- آرتروز در مفاصل دست، برای مدت حداقل ۶ هفته
- وجود آرتروز در مفاصل هر دو طرف بدن، برای مدت حداقل ۶ هفته
- برجستگی های روماتوئید در زیر پوست
- عوامل روماتوئید موجود در آزمایش خون
- مدارکی مبنی بر وجود روماتیسم مفصلی، در عکس های گرفته شده با اشعه ی ایکس
راه ها و روش های درمان
با این که علاج دائمی برای روماتیسم مفصلی وجود ندارد، تعدادی از روش های درمان روماتیسم مچ پا به منظور کاهش درد و افزایش عملکرد مفاصل، در دسترس می باشند. برنامه ی درمانی، به نیاز ها و الگوی زندگی فرد بستگی دارد. روماتیسم مفصلی معمولا توسط یک تیم از پزشکان متخصص درمان می شود.
روماتیسم مفصلی معمولا توسط یک تیم از پزشکان متخصص درمان می شود.
درمان بدون دارو
روش های درمان رماتیسم ستون فقرات بدون استفاده از دارو، اساس درمان تمامی افراد دارای روماتیسم مفصلی می باشند.
استراحت
زمانی که مفصل دچار التهاب شده است، خطر ایجاد آسیب در آن و در ساختار های بافت نرم مجاور (مانند تاندون ها و رباط ها) بسیار بالاست. به همین دلیل، مفاصل ملتهب باید استراحت داده شوند. همچنین تناسب اندام عمومی نیز باید تا حد امکان برقرار شود. در همین حال، حفظ دامنه ی حرکتی مفاصل به همراه تناسب اندام عمومی، می تواند برای مقابله با جنبه های سیستمیک این بیماری مفید باشد.
تمرین و ورزش
درد و گرفتگی ناشی از روماتیسم مفصلی، معمولا افراد را بی تحرک و غیر فعال می کنند. در این صورت و با ادامه ی بی تحرکی، فرد تحرک مفاصل و قدرت عضلات خود را از دست داده و دچار گرفتگی می شود که این امر در آینده باعث کاهش پایداری مفصل و فرسودگی بیشتر آن خواهد شد.
انجام منظم تمرینات به کمک فیزیوتراپیست و یا متخصص کار درمانی، می تواند از ایجاد این آثار جلوگیری کرده و آن ها را تا حد امکان کاهش دهد. انواع تمریناتی که مفید بودن آن ها در این زمینه به اثبات رسیده است عبارت اند از تمرینات دامنه ی حرکتی به منظور حفظ تحرک مفاصل، تمرینات تقویتی و تمرینات استقامت (قدم زدن، شنا کردن و دوچرخه سواری)
فیزیوتراپی و کار درمانی
فیزیوتراپی و کار درمانی می توانند در بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی، درد و التهاب را کاهش داده و ساختار و عملکرد مفاصل را حفظ کنند.
انواع مختلفی از روش های درمانی، برای اثرات متفاوت روماتیسم مفصلی
- اعمال گرما و سرما می تواند درد و گرفتگی را کاهش دهد
- استفاده از فراصوت به منظور کاهش التهاب در غلاف های پوشاننده ی تاندون ها (تنوسینوویت).
- تمرینات فعال و انفعالی به منظور حفظ دامنه ی حرکتی مفاصل
- استراحت دادن و بستن مفاصل به منظور کاهش درد و بهبود در عملکرد آن ها
- استفاده از اسپلینت های دست و دیگر وسایل طبی به منظور جلوگیری از ایجاد بدشکلی ها و بهبود عملکرد دست.
- تکنیک های آرامش بخشی و ریلکسیشن به منظور رهایی از گرفتگی های ثانویه ی عضلانی
فیزیوتراپی و کار درمانی می توانند در بیماران مبتلا به روماتیسم مفصلی، درد و التهاب را کاهش داده و ساختار و عملکرد مفاصل را حفظ کنند.
به روز رسانی : ۶ آذر ۱۴۰۰
منابع :
۱.منبع شماره ۱
۲.منبع شماره ۲
۳.منبع شماره ۳
۴.منبع شماره ۴
۵.منبع شماره ۵
۶.منبع شماره ۶
