آزمایش پتاسیم خون

همه ما به نوعی با درد و گرفتگی عضلات مواجه هستیم. گاهی اوقات به دلیل ورزش شدید به این عارضه مبتلا می‌شویم؛ گاهی وقتها هم همه چیز خوب به نظر می‌رسد اما باز هم گرفتگی عضلات یا همان اسپاسم را تجربه می‌کنیم. کمبود برخی ویتامین‌ها ومواد معدنی می‌تواند باعث بروز این عارضه شود. کاهش سطح پتاسیم خون بدن، یکی از دلایل شایع گرفتگی عضلات است.

K در آزمایش خون چیست؟

K در آزمایش نشان دهنده پتاسیم خون است. آزمایش پتاسیم، میزان پتاسیم در خون را اندازه‌گیری می‌کند. پتاسیم نوعی الکترولیت است. الکترولیت‌ها مواد معدنی با بار الکتریکی در بدن شما هستند که به کنترل فعالیت عضلات و اعصاب، حفظ سطح مایعات و انجام سایر عملکردهای مهم کمک می‌کنند. بدن به پتاسیم نیاز دارد تا قلب و عضلات به درستی کار کنند. سطح پتاسیم بسیار زیاد یا کم ممکن است نشان‌دهنده یک مشکل پزشکی باشد.

نقش پتاسیم خون در بدن چیست ؟

پتاسیم نقش مهمی در ساخت پروتئین ، تثبیت فشار انکوتیک طبیعی و خنثی سازی الکتریکی سلول دارد و همچنین در بخش متابولیکی تعادل اسید – باز که طی آن +K بجای یون های +H به منظور حفظ pH فیزیولوژیک ، جا به جا می شوند نیز مشارکت می نماید.
​

پتاسیم نقش مهمی در ساخت پروتئین ، تثبیت فشار انکوتیک طبیعی و خنثی سازی الکتریکی سلول دارد.

غلظت پتاسیم خون به چه چیزهای بستگی دارد ؟

۱-آلدوسترون : این هورمون سبب افزایش دفع کلیوی پتاسم می شود.
۲-باز جذب سدیم : باز جذب سدیم سبب دفع پتاسیم می شود.
۳-تعادل اسید-باز: در آلکالوز ، جابه جایی پتاسیم به سوی درون سلول ها موجب کاهش سطح سرمی آن می گردد. اسیدوز با معکوس نمودن مسیر جابجایی فوق سبب افزایش پتاسیم سرم می شود.

نشانه های افزایش پتاسیم خون (هایپرکالمی) :

تحریک پذیری ، تهوع ، استفراغ ، کولیک روده ای ، اسهال

نشانه های کاهش پتاسیم خون (هیپو کالمی):

کاهش قدرن انقباض عضلات صاف ، اسکلتی و قلبی است که منجر به ضعف ، کاهش رفلکس ها ، ایلئوس ، افزایش حساسیت قلب به دیگوکسین ، آریتمی های قلبی ، موج T صاف و موج U واضح و برجسته می شود.

غلظت پتاسیم خون برای چه بیماری هایی اهمیت دارد ؟

سطح پتاسیم در مبتلایان به اورمی ، بیماری آدیسون و استفراغ و اسهال و نیز بیماران تحت استروئید درمانی یا مصرف دیورتیک های دافع پتاسیم به دقت مورد سنجش و پیگیری قرارداد.

تست پتاسیم چه کاربردهایی دارد؟

آزمایش‌هایی که پتاسیم را اندازه‌گیری می‌کنند، کاربردهای متعددی در پزشکی بالینی دارند. چه پتاسیم به تنهایی یا به عنوان بخشی از یک پانل آزمایش شود، می تواند بخشی از تشخیص، نظارت و غربالگری باشد.
سطوح بالا یا پایین پتاسیم می تواند انواع مختلفی از علائم را ایجاد کند که می تواند باعث ضرورت تجویز پتاسیم شود. عدم تعادل در الکترولیت ها می تواند تقریباً تمام سیستم های بدن را تحت تأثیر قرار دهد، بنابراین آزمایش های پانل اغلب در فرآیند تشخیص بسیاری از اختلالات مختلف استفاده می شود.
​

طبیعی بودن یا غیرعادی بودن میزان پتاسیم در آزمایش پتاسیم مشخص می‌شود.

دلیل انجام آزمایش پتاسیم خون چیست؟

در اغلب موارد، آزمایش پتاسیم خون بخشی از پانل متابولیک پایه است که به مجموعه آزمایشات شیمیایی روی نمونه خون گفته می‌شود.
ممکن است پزشک حین معاینه ی روتین فیزیکی یا به دلایل مختلف تست پتاسیم تجویز کند. از جمله:

۱. معاینه یا کنترل برهم خوردن تعادل الکترولیت
۲. کنترل بعضی داروها، به خصوص ملین، داروهای قلب و فشار خون، که روی میزان پتاسیم تاثیر می‌گذارند
۳. تشخیص مشکل قلبی و فشار خون بالا
۴. تشخیص یا کنترل بیماری کلیوی
۵. معاینه‌ی اسیدوز متابولیک (وضعیتی که در آن کلیه اسید را به میزان کافی از بدن دفع نمی‌کند یا بدن اسید زیادی تولید می‌کند. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که افراد مبتلا به دیابت بیماری خود را تحت کنترل نداشته باشند)
۶. تشخیص آلکالوزیس (افزایش قلیای مایعات بدن)
۷. پیدا کردن دلیل حمله‌ی فلجی
طبیعی بودن یا غیرعادی بودن میزان پتاسیم در آزمایش پتاسیم مشخص می‌شود.
​

پتاسیم یک الکترولیت ضروری برای عملکرد صحیح سیستم‌های مختلف بدن است.

آزمایش پتاسیم خون چگونه انجام می شود؟

قبل از آزمایش ، پزشک ممکن است بخواهد شما هر دارویی را که می تواند بر نتایج آزمایش تأثیر بگذارد ، قطع کنید.
آزمایش پتاسیم مانند سایر آزمایشات معمول خون انجام می شود.

سوزنی به داخل رگ شما وارد می شود. سپس خون در یک لوله جمع می شود. سپس باند و سوزن برداشته می شود و محل با یک باند کوچک پوشانده می شود.
آزمون به طور کلی فقط چند دقیقه طول می کشد.
خطرات و عوارض جانبی آزمایش پتاسیم همانند آزمایش خون معمول است. در برخی موارد ، متخصص مراقبت های بهداشتی ممکن است در ورود به ورید مناسب مشکل داشته باشد.

تفسیر آزمایش پتاسیم

پتاسیم یک الکترولیت ضروری برای عملکرد صحیح سیستم‌های مختلف بدن است. وجود این ماده برای اعصاب و عضلات از جمله قلب مهم است.
در حالی که پتاسیم برای سلامتی مهم است، دریافت بیش از حد آن نیز می‌تواند برای بدن خطرساز باشد. به طور معمول کلیه‌ها با دفع پتاسیم اضافی از بدن، تعادل پتاسیم را حفظ می‌کنند. اما به دلایل زیادی سطح پتاسیم در خون می تواند بیش از حد بالا رود. به این حالت هیپرکالمی یا پتاسیم بالا می‌گویند. مهم نیست به هیپرکالمی خفیف مبتلا شده‌اید یا شدید؛ در هر حال باید سریعاً تحت مراقبت پزشکی قرار بگیرید تا از بروز عوارض احتمالی پیشگیری شود.

محدوده طبیعی پتاسیم بین ۳.۶ تا ۵.۲ میلی مول در لیتر (mmol/L) خون است. سطح پتاسیم بالاتر از ۵.۵ میلی مول در لیتر بسیار بالا است و سطح پتاسیم بیش از ۶.۲ یا کمتر از ۳ میلی مول در لیتر می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند. با توجه به آزمایشگاه این محدوده می‌تواند کمی متفاوت باشد.

آزمایش K چه بیماری‌هایی را نشان می‌دهد؟

مشکلات زیر می‌توانند سطح پتاسیم در بدن را تغییر دهند:

بیماری کلیوی
فشار خون بالا
کتواسیدوز دیابتی (عارضه جدی دیابت)
هر شرایطی که با داروهای ادرار آور درمان شود. (داروهایی که بدن را مجبور به از دست دادن آب و سدیم می‌کنند.)

نحوه انجام آزمایش

آزمایش استاندارد پتاسیم از نمونه خونی استفاده می کند که با خون گیری در مطب پزشک، بیمارستان یا آزمایشگاه شما گرفته می شود.
آزمایش ادرار برای پتاسیم کمتر رایج است. در صورت نیاز، آنها معمولاً با یکی از دو روش انجام می شوند:

نمونه ادرار ۲۴ ساعته: این شامل جمع آوری تمام ادراری است که در یک روز تولید می کنید تا آزمایشگاه بتواند مقدار کل پتاسیمی را که در این مدت دفع می کنید اندازه گیری کند.
نمونه ادرار نقطه‌ای که نسبت پتاسیم به کراتینین را اندازه‌گیری می‌کند: این روش شامل یک‌بار نمونه ادرار در آزمایشگاه یا مطب پزشکی است. مقایسه میزان پتاسیم با کراتینین در این نمونه به آزمایشگاه اجازه می دهد تا دفع ۲۴ ساعته پتاسیم شما را تخمین بزند.​

آزمایش استاندارد پتاسیم از نمونه خونی استفاده می کند که با خون گیری در مطب پزشک، بیمارستان یا آزمایشگاه شما گرفته می شود.

تست های مرتبط با آزمایش پتاسیم

تست‌های زیر می‌توانند در کنار آزمایش پتاسیم یا K برای بررسی وضعیت بدن تجویز شوند:

آزمایش Urea

اوره یک ماده زائد است که در کبد ایجاد می‌شود و پروتئین به اجزای تشکیل دهنده آن (اسیدهای آمینه) متابولیزه می‌شود. در این فرآیند آمونیاک و سپس اوره تشکیل می‌شود. این آزمایش میزان نیتروژن اوره خون (BUN) در خون را اندازه‌گیری می‌کند.

آزمایش BUN

این آزمایش نیتروژن اوره خون (BUN) اطلاعات مهمی در مورد عملکرد کلیه‌ها و کبد را نشان می‌دهد. آزمایش BUN میزان نیتروژن اوره در خون را اندازه گیری می‌کند.

آزمایش Creatinine

کراتینین یک ترکیب شیمیایی است که از فرآیندهای تولید انرژی در عضلات شما به جا مانده است. کلیه‌های سالم کراتینین را از خون فیلتر می‌کنند. کراتینین به عنوان ماده زائد با ادرار از بدن خارج می‌شود.
اندازه گیری کراتینین در خون یا ادرار سرنخ هایی را برای کمک به پزشک در تعیین میزان عملکرد کلیه‌ها فراهم می‌کند.

آزمایش Uric acid

این آزمایش میزان اسید اوریک را در خون یا ادرار اندازه‌گیری می‌کند. اسید اوریک یک ماده زائد طبیعی است. این ماده وقتی بدن مواد شیمیایی به نام پورین را تجزیه می‌کند، تولید می‌شود. پورین ماده‌ایی است که در سلول‌های بدن و همچنین در برخی مواد غذایی یافت می‌شود.

آزمایش Total Protein

آلبومین و گلوبولین دو نوع پروتئین در بدن هستند. آزمایش پروتئین کل، میزان کل آلبومین و گلوبولین در بدن را اندازه‌گیری می‌کند. اگر دچار کاهش وزن غیر منتظره، خستگی یا علائم بیماری کلیه یا کبد هستید؛ ممکن است این آزمایش برای شما تجویز شود.

آزمایش Na

آزمایش Na یا سدیم میزان سدیم خون را بررسی می‌کند. سدیم هم الکترولیت است و هم ماده معدنی.به حفظ آب (مقدار مایعات داخل و خارج سلولهای بدن) و تعادل الکترولیت بدن کمک می‌کند.همچنین در نحوه عملکرد اعصاب و عضلات نقش مهمی دارد.

آزمایش Albumin

آزمایش خون آلبومین، میزان آلبومین در خون را اندازه‌گیری می‌کند. آلبومین پروتئینی است که توسط کبد ساخته می‌شود. آلبومین به حفظ مایعات در جریان خون کمک می‌کند تا به بافت‌های دیگر نشت نکند. این ماده همچنین مواد مختلفی از جمله هورمون‌ها، ویتامین‌ها و آنزیم‌ها را در بدن حمل می‌کند.

آزمایش CL

آزمایش کلراید، میزان کلراید موجود در خون یا ادرار را اندازه‌گیری می‌کند. کلراید یکی از مهمترین الکترولیت‌های خون است. وجود این ماده برای تعادل میزان مایعات در داخل و خارج سلول‌ها بسیار مهم است. کلراید همچنین به حفظ حجم خون مناسب ، فشار خون و pH مایعات بدن کمک می‌کند.

آزمایش VBG

گاز خون وریدی (VBG) یک روش جایگزین برای تخمین دی اکسید کربن سیستمیک و pH است که نیازی به نمونه‌گیری از خون شریانی ندارد. انجام VBG به جای ABG ( آزمایش گازهای خونی) به ویژه در بخش مراقبت‌های ویژه بسیار راحت است؛ زیرا بیشتر بیماران دارای کاتتر وریدی مرکزی هستند که می‌توان به سرعت و به راحتی خون وریدی از آن دریافت کرد.

پتاسیم در رژیم غذایی

در حالت طبیعی، پتاسیم به مقدار کافی از طریق رژیم غذایی دریافت می‌شود. میزان پتاسیم مصرفی به سن، جنسیت و وضعیت سلامت هر فرد بستگی دارد. از جمله منابع عالی پتاسیم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

آرتیشوک (کنگر فرنگی)
لوبیای لیما
لوبیا قرمز
سیب زمینی شیرین و سفید (به خصوص پوست سیب زمینی)
اسفناج
پاپایا
لوبیا چیتی
موز
عدس
​

در حالت طبیعی، پتاسیم به مقدار کافی از طریق رژیم غذایی دریافت می‌شود.

به روزرسانی : ۱۲ مرداد ۱۴۰۱
منابع :
۱.منبع شماره ۱
۲.منبع شماره ۲
۳.منبع شماره ۳

نوشته به چه دلیل باید آزمایش پتاسیم خون انجام شود ؟ اولین بار در آزمایشگاه پاتوبیولوژی صبا. پدیدار شد.