چکاپ مردان شامل چه آزمایش‌هایی می‌شود؟​

آیا تابه‌حال برای چکاپ بدن خود اقدام کرده‌اید؟ می‌دانید چکاپ‌ مردان کدام است؟​
یکی از مهم‌ترین راه‌های حفظ سلامتی برای آقایان انجام آزمایش‌های چکاپ روتین است.​
در این آزمایش‌ها بسیاری از بیماری‌ها زودهنگام تشخیص‌داده‌شده و درمان به‌موقع شروع می‌شود.​

چکاپ مردان چیست؟

چکاپ مردان با هدف تشخیص مشکلات اولیه در افرادی که هیچ نشانه‌ای از بیماری ندارند، انجام می‌شود.
بیماری‌هایی مانند بیماری قلبی عروقی، دیابت و برخی از سرطان‌ها در مراحل اولیه نشانه‌ای نداشته و با چکاپ سالانه مردان مشخص می‌شوند.
در این مرحله درمان می‌تواند پیشرفت بهتری داشته و عوارض بیماری کمتر می‌شود.اگر به هر دلیلی خطر ابتلا به یک بیماری در شما زیاد باشد، انجام چکاپ سالانه و معاینات منظم ضرورت بیشتری پیدا می‌کند.
​

گر به هر دلیلی خطر ابتلا به یک بیماری در شما زیاد باشد، انجام چکاپ سالانه و معاینات منظم ضرورت بیشتری پیدا می‌کند.

انواع آزمایش چکاپ آقایان

انجام چکاپ مردان می تواند تا حدود زیادی از انواع مختلف بیماری ها پیشگیری کند و با تشخیص زود هنگام انواع مختلف بیماری ها می توان در کمترین زمان ممکن نسبت به درمان آن اقدام نموده و تا حدود زیادی باعث به وجود آمدن سلامتی در بدن افراد شویم.

با توجه به تحقیقات و آمارهای ارائه شده بیماری سرطان معده در میان آقایان ایرانی مانند دیگر نقاط دنیا رتبه اول را به خود اختصاص می دهد و بعد از این بیماری نیز بیماری هایی مانند انواع مختلف سرطان های پروستات، سرطان مثانه، سرطان روده بزرگ، سرطان راست روده و سرطان خون، سرطان ریه، سرطان مری و سرطان های مربوط به دستگاه اعصاب مرکزی به عنوان متداول ترین و شایع ترین بیماری ها در میان مردان در کشور عزیزمان ایران حساب می آیند.

اما با انجام چکاپ تا حدود زیادی می توان از به وجود آمدن بیماری ها جلوگیری کرده و همچنین در صورت وجود بیماری ها ، درمان مناسبی و امیدوار کننده ای را برای آنها ایجاد نمود.

در ادامه به طور اختصاصی در مورد آزمایش چکاپ مردان اشاره می شود:

چربی خون

اولین آزمایش در چکاپ مردان که بسیار مهم می باشد، آزمایش چربی خون است. چربی خون که شامل کلسترول تام، کلسترول خوب، کلسترول بد، تری گلیسیرید می باشد در صورت بالا بودن کلسترول بد و تری گلیسیرید و پایین بودن کلسترول خوب منجر به بروز مشکلات قلبی و عروقی از جمله حمله قلبی و سکته مغزی می شود. کلسترول بالا باعث رسوب در رگ ها و تصلب شریان می شود. آمار ها نشان می دهد آمار سکته و ناراحتی های قلبی در مردان بیش از زنان می باشد. مردان بالای ۲۰ سال باید هر ۳ الی ۵ سال نسبت به این آزمایش مراجعه کنند. البته در مردانی با فاکتور های چاقی، سیگاری، دارای سابقه ی بیماری در افراد خویشاوند و غیره باید حداقل هر سال یکبار برای چکاپ انجام گیرد.
​

اولین آزمایش در چکاپ مردان که بسیار مهم می باشد، آزمایش چربی خون است.

پروستات PSA

سرطان پروستات یکی از انواع سرطان های بسیار شایع در میان مردان موجود در سراسر دنیا می باشد. در عین حال یکسری موارد وجود دارد که باعث می گردد تا خطر احتمال ابتلا به سرطان پروستات تا حدود زیادی در مردان افزایش پیدا کند. از جمله مهم‌ترین آنها می‌توان به عواملی مانند عوامل ژنتیکی و سابقه خانوادگی عوامل هورمونی و آنتی ژنها عوامل محیطی که در سال زندگی در شهرهای بزرگ به وجود می‌آیند و رژیم غذایی نامناسب و غیره اشاره نمود .

با توجه به این موضوع لازم است تا چکاپ مردان از سنین ۴۵ تا ۵۰ سالگی شروع شده و سالی یکبار چکاپ آقایان تکرار شود.

در نتیجه در صورت وجود بیماری سرطان پروستات درمان آن در کمترین زمان ممکن اقدام گردد. در آزمایش چکاپ آقایان که برای تشخیص سرطان پروستات انجام می شود آزمایش با معاینه انگشتی شروع شده و تا حدودی می توان بزرگی غیرسرطانی پروستات را تشخیص داد و در صورتی که علائم مشکوک و یا درد وجود داشته باشد متوجه می شویم که فرد به سرطان پروستات مبتلا بوده و برای درمان آن اقدام می گردد.

مهمترین علائم نشان دهنده سرطان پروستات

از جمله مهمترین علائمی که نشان دهنده سرطان پروستات می باشد موارد زیر است:​

ایجاد درد در قسمت پایین کمر​
وجود سوزش و درد و همچنین تکرر ادرار در آقایان​
به وجود آمدن مشکل جاری شدن ادرار به صورت بی اختیار و یا ضعیف در آقایان​
وجود مشکل ناتوانی در ادرار کردن​
وجود جریان ضعیف در هنگام ادرار کردن و یا وجود خون در ادرار​
ارضا شدن و خارج شدن مایع منی همراه با درد و سوزش​

لازم است تا به این نکته توجه کنیم که افرادی که به یکی از اقوام نزدیک آنها مانند پدر و برادر آنها به سرطان پروستات مبتلا هستند تا حدود بسیار زیادی نسبت به افراد دیگر در معرض خطر ابتلا به بیماری قرار می‌گیرند و طبق آمار این افراد چیزی در حدود ۴ برابر بیشتر از سایرین در معرض این بیماری قرار دارند.
​

سرطان پروستات یکی از انواع سرطان های بسیار شایع در میان مردان موجود در سراسر دنیا می باشد.

ویتامین D

در چند دهه ی اخیر به علت تغییر سبک زندگی و افزایش ضد آفتاب ها و همچنین استفاده کم تر از مواد غذایی غنی از ویتامین D باعث فقر ویتامین Dشده است. مقدار عمده این ویتامین از طریق نور خورشید در بدن تولید می شود به طوری که اگر در مقابل نور خورشید قرار گیرید ۵ دقیقه کافیست تا مقدار ویتامین لازم برای یک روز تامین شود. علاوه بر این ویتامین D به طور جزئی از مواد غذایی دریافت می شود. ویتامین D در بدن اعمال زیادی از جمله رشد و استحکام استخوان ها ، رشد سلول ها می توان اشاره کرد . در یک مطالعه که در اخیرا انجام شده نشان داده است که مردانی که سطح ویتامین D بدنشان پائین می باشد، بیشتر از سایرین در معرض بروز حملات قلبی هستند همچنین بنابراین در چکاپ مردان این آزمایش نیز ضروری می باشد.

آزمایش تستوسترون

تستوسترون هورمون جنسی مردانه می باشد که از بیضه ها ترشح می شود. تستوسترون علاوه بر مردان در زنان نیز از تخمدان ها ترشح می شود ولی میزان این هورمون در مردان بسیار بیشتر می باشد. این هورمون در بلوغ و باروری و همچنین در میل جنسی نقش دارد و بر ویژگی های جسمانی مانند توده عضلات، موی بدن، تراکم استخوان، قدرت جسمانی تاثیر دارد.

پایین بودن و بالا بودن میزان این هورمون هر دو عوارضی دارد که پایین بودن هورمون تستوسترون باعث عواملی مانند کاهش میل جنسی، کاهش موی بدن، اختلال نعوظ، کاهش توده ی عضلانی، رشد بافت سینه در پی داشته باشد و همچنین بالا بودن میزان این هورمون عوارضی همچون تومور بیضه، بلوغ زود رس، پرکاری تیروئید، تومور آدرنال به همراه داشته باشد. با آزمایش این هورمون چکاپ مردان می توان به ریشه این علائم سریع تر پی برد، و جهت درمان اقدام کرد.

شمارش گلبول ها CBC

در این آزمایش شمارش گلبول های قرمز، حجم و اندازه آن ها، شمارش گلبول های سفید خون و شمارش این سلول ها، اندازه گیری سطح هموگلوبین، شمارش پلاکتی انجام می شود. کم خونی در مردان از نوع فقر آهن به ندرت دیده می شود مگر در موارد خونریزی های شدید. در این آزمایش علاوه بررسی کم خونی به بررسی گلبول های سفید که در صورت بالا بودن نشانگر عفونت می باشد برای مثال در تشخیص آپاندیسیت که عفونت آپاندیس می باشد، نوتروفیل از سطح نرمال افزایش می یابد. شمارش پلاک نیز در چکاپ مردان حایز اهمیت می باشد که به بررسی مشکلات پلاکتی می پردازد.
​

کم خونی در مردان از نوع فقر آهن به ندرت دیده می شود مگر در موارد خونریزی های شدید.

غربالگری دیابت

دیابت یکی از بیماری‌های شایع است که هر دوجنس را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد. از این رو لازم است که بعد از سن ۴۵ سالگی بطور منظم قندخون ناشتا و میزان هموگلوبین A1C از طریق آزمایش خون بررسی شود.

آزمایش خون مخفی در مدفوع Occult blood

در این آزمایش با استفاده از کاغذ های مخصوص به بررسی خونی که با چشم غیر مسلح قابل مشاهده نمی باشد. معمولا خونریزی مخفی و مزمن، در اثر سرطان روده بزرگ، بیماری های التهابی روده مانند بیماری کرون، کولیت اولسراتیو و برخی از بیماریهای لوله گوارش ایجاد می‌گردد. با تشخیص به موقع علت خون ریزی می توان از وقوع پیشتر عامل جلوگیری به عمل آورد. از آنجایی که آهن به هیچ طریقی از بدن دفع نمی شود مگر در خونریزی ها که در چکاپ مردان در صورت مشاهده کم خونی از نوع فقر آهن درخواست خون مخفی جهت بررسی خونریزی دستگاه گوارش و علت آن می شود.

CRP

این آزمایش مربوط به بررسی وجود التهاب در بدن افراد، قبل از بروز بیماری است.

ESR

آزمایش ESR یا سرعت رسوب گلبول های قرمز خون می باشد که پس از نمونه گیری نمونه خون در یک لوله باریک مدرج قرار میگیرد و سرعت رسوب گلبول های قرمز را در یک ساعت می سنجد. سرعت رسوب گلبول های قرمز در التهاب و عفونت ها افزایش می یابد بنابراین اگر عدد بیش از مقدار نرمال باشد نشانگر التهاب و یا عفونت در بدن است در آزمایش چکاپ مردان همان طور که در بالا اشاره شد آزمایشاتی که بررسی عفونت را انجام می دهند حایز اهمیت می باشند.

آزمایش های کبدی

آزمایش های کبدی شامل تست اندازه گیری آنزیم های کبدی می باشد که عوامل بسیاری را در بدن تنظیم می کند.
از مهم ترین آنزیم های کبدی موارد زیر می باشد :

ALT
AST

این آنزیم‌ها به صورت عمده در سلول‌های کبدی و به صورت محدود در سلول‌های عضلانی وجود دارند. اگر که کبد یا سلول‌های کبدی آسیب ببینند این آنزیم‌ها وارد خون می‌شوند و سطح سرمی آن ها در خون بالا می‌رود. بنابراین افزایش مقدار آن ها در سرم نشانگر آسیب کبدی می باشد.

از عوامل بالا بودن سطح سرمی آنزیم های کبدی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

کبد چرب
سیروز کبدی
هپاتیت
سو مصرف مواد مخدر
مصرف الکل

علت در خواست آنزیم های کبدی در چکاپ مردان این است که بالا بودن آنزیم‌های کبدی به خودی خود هیچ گونه علائمی ندارند به همین جهت معمولا پزشک به علت بالا بودن آنزیم کبدی آزمایشات مربوط به این آنزیم‌ها را انجام نمی‌دهد. اگر که پزشک تشخیص دهید فردی دارای هپاتیت می باشد یا برخی از علائم هپاتیت از جمله زردی، درد در ناحیه شکم، ادار تیره رنگ، ضعف، خستگی، اشتهای کم و … را دارا است آزمایش آنزیم ها را برای فرد تجویز می‌نماید .

​

آزمایش های کبدی شامل تست اندازه گیری آنزیم های کبدی می باشد که عوامل بسیاری را در بدن تنظیم می کند.

سرطان بیضه

بیضه ها هورمون مردانگی تولید می کنند که بیشترین و مهم ترین آن ها تستوسترون است؛ علاوه بر آن تولید اسپرم نیز به عهده این ارگان است. در معاینه بیضه ها از نظر وجود تورم، درد، توده و یا بزرگ شدن غدد لنفاوی بررسی می شوند. در سرطان یک سری تومور مارک ها در سرم خون افزایش می یابد که این تومور مارکر ها در چکاپ مردان شامل موارد زیر می باشد :

BHCG
LDH
AFP
​

در معاینه بیضه ها از نظر وجود تورم، درد، توده و یا بزرگ شدن غدد لنفاوی بررسی می شوند.

آزمایش اسپرم

در چکاپ مردان آزمایش اسپرم اغلب برای مواقعی تجویز می شود که زن و شوهر مشکل باردار شدن دارند . این آزمایش برای بررسی وضعیت باروری انجام می گیرد. این آزمایش نشان میدهد که آیا تعداد کم اسپرم یا اختلال عملکرد اسپرم باعث ناباروری شده است یا خیر. همچنین در چکاب مردان که وازکتومی انجام دادند ، باید آزمایش اسپرم انجام دهند تا مطمئن شوند اسپرم در منی آن ها وجود نداشته باشد . در وازکتومی لوله هایی که اسپرم را از بیضه ها به آلت تناسلی وارد می کنند ، مسدود خواهند شد و برای همیشه از بارداری پیشگیری خواهد شد . پس از وازکتومی ، پزشکان تجویز می کنند که ماهی یک بار به مدت سه ماه آزمایش اسپرم انجام شود تا از نبود اسپرم در منی اطمینان حاصل شود.

تشخیص سرطان معده

بیماری سرطان معده برای افرادی که وضعیت اقتصادی جالبی نداشتند و در برنامه غذایی خود از مقدار مشخصی پروتئین استفاده نمی کنند بسیار شایع است و مهمترین دلیل وجود این بیماری نقص موجود در برنامه غذایی و همچنین موارد ژنتیکی می باشد.
با توجه به اینکه فضای معده مکانی بسیار مناسب جهت رشد تومور به حساب می‌آید، در صورت وجود تومور متوجه نشده و معمولا این نوع سرطان زمانی تشخیص داده می شود که مدت زمان زیادی گذشته و به گونه ای کار از کار گذشته است. برای همین میزان زنده ماندن فرد در صورتی که ۵ سال از زمان تشخیص سرطان معده گذشته باشد تنها ۱۵ درصد می باشد.

پس چکاپ آقایان برای تشخیص سرطان بسیار ضروری است و لازم است آقایان با بروز کوچکترین مشکلی مانند کاهش اشتها، درد معده، کاهش وزن، سوء هاضمه، وجود اسهال و استفراغ شدید، به وجود آمدن مدفوع سیاه رنگ، احساس پری معده در صورت غذا خوردن به مقدار بسیار کم و موارد دیگر این چنینی باید حتماً به پزشک مراجعه کنند تا با انجام چکاپ آقایان و مواردی مانند ام آر آی و آندوسکوپی از وضعیت گوارشی بدن فرد به صورت کامل اطمینان حاصل نمایند.
​

بیماری سرطان معده برای افرادی که وضعیت اقتصادی جالبی نداشته و در برنامه غذایی خود از مقدار مشخصی پروتئین استفاده نمی کنند بسیار شایع است.

تشخیص سرطان ریه

از جمله مهمترین مواردی که باعث به وجود آمدن سرطان ریه در آقایان می شود سیگار کشیدن است . سیگار به عنوان چهارمین دلیل مرگ در میان آقایان به حساب می آید و تا حدود زیادی به عنوان به وجود آورنده سرطان ریه نیز در افراد می باشد. از جمله مهمترین مواردی که نشان وجود سرطان ریه در آقایان است، که معمولا بعد از انجام آزمایش خون و چکاپ آقایان این نوع سرطان قابل تشخیص می باشد مواردی است که در زیر به آنها اشاره خواهیم نمود:​

ایجاد خس خس در سینه​
وجود سرفه های شدید و طولانی مدت​
افزایش بسیار زیاد خلط سینه و مشاهده خون در خلط سینه​
کاهش شدید اشتها و وجود خستگی مفرط در بدن فرد​

با توجه به این موضوع در صورتی که شما یک فرد سیگاری هستید پیشنهاد اول ما به شما این است که در مصرف آن تجدید نظر نمایید. و همچنین با انجام آزمایش خون و چکاپ آقایان از سلامتی بدن خود و عدم ابتلا به سرطان ریه اطمینان حاصل نمایید.
همچنین در صورتی که قصد ندارید تا سیگار را ترک کنید لازم است تا بعد از رسیدن به سن ۴۰ سالگی هر سال یک بار آزمایش خون و چکاپ مردان را انجام دهید و زیر نظر یک متخصص قرار بگیرید و از روشهای تشخیصی مختلف از وجود این بیماری در بدن خود اطلاع حاصل کنید.
با استفاده از روش هایی مانند سی تی اسکن و یا تهیه عکس از قسمت قفسه سینه یا برونسکوپی می‌توان در مورد تشخیص سرطان ریه اطمینان حاصل نمود.

تشخیص سرطان روده بزرگ و راست روده

یکی از مشکلات شایع در سنین بالای ۵۰ سال، ابتلا به سرطان روده بزرگ است. به همین دلیل به افراد (خانم‌ها و آقایان) بالای ۵۰‌سال و افراد جوان‌تری که خطر بروز این بیماری در خانواده آنها بالا است، توصیه می شود که حتما تست کولونوسکوپی را انجام دهند.
​

گسترش سرطان مثانه در آقایان بسیار بیشتر از خانم‌ها می‌باشد.

تشخیص سرطان مثانه

گسترش این نوع سرطان در آقایان بسیار بیشتر از خانم‌ها می‌باشد.در حالت کلی طبق تحقیقات، هر مردی که سیگار بکشد چیزی در حدود ۲ الی ۴ برابر بیشتر نسبت به سایر افراد در معرض ابتلا به سرطان مثانه قرار دارد و یا افرادی که بیشتر در معرض مواد شیمیایی ، مهندسی ، لاستیک ،چرم رنگ و … هستند نیز تعداد زیادی در معرض ابتلا به سرطان مثانه قرار می‌گیرند.
وجود خون در ادرار به عنوان یکی از مهمترین علائم سرطان مثانه در آقایان به حساب می آید. یکی از مهمترین نکات در تشخیص سرطان مثانه تغییر رنگ ادرار می باشد. در صورت وجود این بیماری ادرار فرد به رنگ قهوه ای و قرمز تغییر رنگ می دهد.

با توجه به همین موضوع لازم است تا آقایان در کنار چکاپی که به صورت دوره‌ای انجام می دهند بعد از سن چهل سالگی هر روز رنگ ادرار خود را کنترل کنند و در اثر هر گونه تغییر رنگ در ادرار خود آن را به پزشک متخصص اورولوژیست اطلاع دهند و از او برای درمان بیماری خود کمک بگیرند.
همچنین در صورتیکه در اثر بیماری سرطان مثانه در بدن یک فرد تومور تشکیل شود این تومور می‌تواند تا نزدیکی کلیه ها پیش روی کند و در نتیجه درد بسیار شدید در قسمت پهلو های فرد ایجاد گردد.

به روزرسانی : ۲۸ دی ۱۴۰۰

منابع :
۱.منبع شماره ۱
۲.منبع شماره ۲

نوشته چکاپ سالانه مردان اولین بار در آزمایشگاه پاتوبیولوژی صبا. پدیدار شد.