• مقالات علمی آموزشی, وبلاگ ها
• ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۱

زردی زبان نشان دهنده چیست؟

زردی زبان یک شرایط تقریبا بی ضرر است که طی آن یک پوشش زرد و ضخیم روی زبان تشکیل می شود. این امر زمانی که رخ می دهد که باکتری های روی سلولهای مرده پوست به دام می افتند و همین امر باعث تغییر رنگ زبان می شود. اما منابع خارجی بر این امر تاکید می ورزند که این مشکل می تواند نشان دهنده یکی از بیماری های حاد باشد. علت تغییر رنگ زبان می تواند متفاوت باشد، اما این امر با پیروی از برخی از راهکارها قابل درمان است و معمولا ظرف چند روز تا چند هفته برطرف می شود.

دلایل زردی زبان

شایع‌ترین علت زردی زبان، تجمع سلول‌های پوستی و باکتری‌ها بر روی زبان است. این تجمع اغلب به دلیل بهداشت نامناسب دهان و دندان است. زردی، خشکی دهان، زبان سیاه کرک‌دار و مصرف تنباکو از دیگر علل ایجاد این عارضه هستند.
یک علت شایع زردی زبان، تجمع سلول‌های پوستی و باکتری‌ها بر روی زبان است. این تجمع اغلب به دلیل بهداشت نامناسب دهان و دندان است.
​

علت تغییر رنگ زبان می تواند متفاوت باشد.

در زیر به بررسی کامل دلایل زردی زبان می‌پردازیم:

علت زرد شدن زبان

زبان زرد معمولا در اثر تجمع بی‌ضرر سلول‌های مرده پوست در نقاط برجسته کوچک (پاپیلا) بر روی سطح زبان است.
در اکثر مواقع زرد شدن زبان زمانی پیش می آید که پاپیلای زبان بزرگ می‌شود و باکتری های موجود در دهان رنگدانه‌های رنگی تولید می‌کنند.
همچنین پاپیلای بلندتر از نرمال می‌تواند به سادگی سلول‌هایی که جدا شده‌اند را حبس کرده که این سلول ها توسط دخانیات، غذاها و یا دیگر موارد رنگی می‌شوند. تنفس از دهان و یا خشکی دهان نیز ممکن است به زرد شدن زبان مرتبط باشد.
ده علت عمده زرد شدن زبان می تواند شامل موارد زیر باشد:

۱- زبان سیاه و مودار

این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که برجستگی‌های کوچک روی نوک و دو طرف زبان بزرگ‌تر شوند. باکتری‌ها، آلودگی‌ها و مواد غذایی روی این برآمدگی‌ها تجمع کرده و رنگ آن‌ها را علاوه بر سیاه، به زرد یا رنگ‌های دیگر تغییر می‌دهند.
برای درمان این علت بایستی علاوه بر این که حداقل ۲ بار در روز و مخصوصا بعد از صرف هر وعده غذایی مسواک می زنید، روزی چند نوبت دهان خود را با آب بشویید. در صورتیکه سیگار می کشید توجه داشته باشید که ترک سیگار، تاثیر مستقیمی روی این علت خواهد داشت.

۲- زبان جغرافیایی

این شرایط زمانی اتفاق می‌افتد که لکه‌های صاف و هموار در جای جای زبان ظاهر شود. پزشکان هنوز علت این عارضه را کشف نکرده‌اند؛ اما می‌بینیم که بعضی اوقات در افراد خانواده اتفاق می‌افتد. این لکه‌ها اغلب قرمز و گاهی زرد رنگ هستند.
درمان زبان جغرافیایی حتما بایستی زیر نظر پزشک انجام شود؛ چرا که بایستی از مسکن‌های قوی استفاده کنید یا درون دهان را با یک شوینده‌ی بی‌حس کننده بشویید. ممکن است پزشک پماد یا شوینده‌ی حاوی کورتیکواستروئید تجویز نماید.

۳- دارو‌های حاوی بیسموث (Bismuth)

قرص بیسموت و سایر دارو‌های حاوی بیسموت می‌توانند رنگ زبان فرد را از زرد تا سیاه تغییر دهند.
یسموت ساب سیترات و ساب سالیسیلات برای درمان زخم معده و روده و نیز در اسهال مسافرتی استفاده می‌شوند.

علائم زردی زبان

علائم رایجی که همراه با زرد شدن زبان مشاهده می‌شوند، عبارتند از:

بوی بد دهان
لکه‌های سفید اضافی روی پوشش زبان یا غشای مخاطی
طعم بد در دهان
گلودرد
احساس سوزش
برآمدگی‌های کوچک روی زبان
رفلاکس معده یا سوءهاضمه
دهان خشک
تب
ظاهرشدن مو روی زبان
درد​

عوامل خطر زرد شدن زبان

هر شخصی در هر سنی ممکن است دچار این مشکل شود. اما برخی عوامل احتمال ایجاد این عارضه را بیشتر می‌کنند. عوامل خطر ابتلا به زردی زبان عبارتند از:

بهداشت ضعیف دهان
استفاده از تنباکو
مصرف زیاد قهوه یا چای سیاه
مصرف الکل
کم‌آبی بدن
سرطان
اختلالات خودایمنی
اختلالات عصبی​

درمان زردی زبان

برای درمان زبان زرد، با یک محلول که شامل مخلوطی از یک واحد پراکسید هیدروژن و پنج واحد آب است، یک بار در روز مسواک بزنید، سپس دهان خود را چند بار با آب بشویید.
درمان بیماری زمینه‌ای که علت زرد شدن زبان است، باید علائم را کاهش دهد.

درمان زبان سیاه کرک‌دار

دندان هایتان را حداقل دوبار در روز،بعد از هر وعده غذایی بشویید. چند بار در روز با آب دهان خود را بشویید. سیگار نکشید.

بهبود بهداشت دهان و دندان

دوبار در روز با استفاده از خمیر دندان حاوی فلوراید و مسواک نرم، دندان‌هایتان را مسواک بزنید. حداقل یک بار در روز از نخ دندان استفاده کنید. استفاده‌ی روزانه از دهان شویه‌ی حاوی فلوراید به بهداشت دهان و دندان کمک می‌کند. هر شش ماه یک بار برای معاینه‌ی دندان هایتان به دندانپزشک مراجعه کنید. استفاده از شیرینی‌ها و مخصوصا غذاهای چسبناک و صمغی مثل شکلات را محدود کنید.​

چه زمانی باید به دکتر مراجعه کنیم؟

زرد شدن روی زبان در برخی موارد، به ویژه زمانی که با علائم قابل توجهی همراه باشد، می تواند نشانه ای از عوارض جدی تر برای سلامتی مانند یرقان باشد.

دلایل مراجعه به پزشک برای زبان زرد رنگ عبارتند از:

علائم زردی شامل زردی پوست و سفیدی چشم، کبودی، استفراغ، حالت تهوع، تب، اسهال خونی و درد شکم
نگرانی در مورد ظاهر تغییر رنگ زبان یا سایر تغییرات زبان
در صورتی که رنگ زرد زبان با اصلاح سبک زندگی اولیه، درمان های خانگی از بین نرفته یا بیش از ۲ هفته ادامه داشته باشد.
درد
علائمی که بدون هیچ دلیل واضحی بدتر می شوند.
سلول های پوستی بسیار ضخیم و برجسته روی زبان (یا همان پاپیلا) که شبیه لایه ای از خز هستند.

پیشگیری از زردی زبان

به منظور کاهش تعداد باکتری‌ها و کاهش مقدار تجمع سلول‌هایی که می‌توانند باعث زرد شدن زبان شوند، سعی کنید موارد زیر را رعایت کنید:

ترک سیگار
مسواک زدن دندان‌ها دو بار در روز و استفاده از نخ دندان حداقل یک بار در روز
به منظور حذف سلول‌های مرده، مواد غذایی و دیگر مواد، با یک لیسه زبان به آرامی بر سطح زبان خود بکشید.
افزایش میزان فیبر در رژیم غذایی، تعداد باکتری‌های دهان را کاهش می‌دهد.​

رنگ زبان و بیماری‌ها

زمانی که رنگ زبان تغییر می‌کند و از حالت صورتی طبیعی خارج می‌شود، احتمالا مشکل اساسی در سلامتی ایجاد شده است. ممکن است علت تغییر رنگ زبان موارد زیر باشد.

قرمز: احتمال دارد نشانه کمبود ویتامین B باشد. مخملک، اگزما و بیماری کاوازاکی نیز می‌توانند باعث قرمزی زبان شوند.
بنفش: مشکلات قلبی و گردش خون ضعیف می‌توانند باعث بنفش شدن زبان شوند. در بیماری کاوازاکی ممکن است زبان ارغوانی رنگ شود.
آبی: این حالت نشانه گردش ضعیف اکسیژن در خون است. اغلب مربوط به مشکلات ریوی یا کلیوی می‌شود.
خاکستری: گاهی مشکلات گوارشی باعث خاکستری شدن زبان می‌شوند. این حالت می‌تواند نشانه زخم معده یا اگزما هم باشد.
سفید: عفونت‌های قارچی مانند برفک دهان باعث بروز لکه‌های سفید روی زبان می‌شوند. بیماری‌های خوش‌خیمی مانند لکوپلاکیا یا لیکن پلان دهان نیز ممکن است باعث سفیدی زبان شوند.
قهوه‌ای: اغلب بی‍ضرر است. خوردن مواد غذایی خاص یا مصرف تنباکو گاهی رنگ زبان را قهوه‌ای می‌کنند.
سیاه: زبان تیره یا سیاه اغلب مربوط به عادات بد بهداشت دهان است. دیابت نیز می‌تواند این حالت را ایجاد کند.

به روز رسانی : ۲۴ فروردین ۱۴۰۱

منابع :
۱.منبع شماره ۱
۲.منبع شماره ۲
۳.منبع شماره ۳
۴.منبع شماره ۴