۱۲ اکتبر؛ روز جهانی آرتروز
آرتروز چیست؟
آرتروز یا آرتریت به معنای التهاب مفصل است. واژه‌ی آرتروز برای توصیف حدود ۲۰۰ بیماری مختلف که مفصل، بافت‌های اطراف مفصلی و دیگر بافت‌های همبندی و اسکلتی عضلانی را درگیر می‌کنند استفاده میشود.
با توجه به آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، ۵۴.۴ میلیون نفر از بزرگسال در ایالات متحده مبتلا به انواع آرتروز هستند. از این تعداد، ۲۳.۷ میلیون نفر دچار محدودیت فعالیتی هستند.این عارضه در افراد ۶۵ ساله یا مسن‌تر شایع‌تر است، اما میتواند افراد در همه سنین، از جمله کودکان را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
آرتروز یا آرتریت به معنای التهاب مفصل است.
فرق آرتروز و آرتریت چیست؟
آرتریت به التهاب مفاصل میگویند. این بیماری با درد، تورم، سفتی و داغی در مفاصل آسیب دیده، وجود دارد. آرتریت ممکن است با برخی مشکلات مانند آسیب دیدگی، عفونت، اختلالات متابولیکی، یک سیستم ایمنی فعال و حتی مشکلات ناشی از وزن اشتباه گرفته شود.
آرتروز یکی از انواع آرتریت است. این بیماری، بیماری دیگری برای عارضه اوستئوآرتریت است که یک بیماری غیرالتهابی در مفاصل است و طی آن غضروف مفاصل تخریب میشود. این بیماری تحلیل‌برنده در‌نتیجه آسیب‌دیدگی، افزایش سن و کشیدگی یا پارگی طولانی‌مدت غضروف در مفاصل بروز می‌کند و سبب ایجاد درد و سفتی مفاصل میشود.
علائم آرتروز چیست؟
انواع نشان های این بیماری و چگونگی بروز آنها، بنا بر نوع این بیماری متفاوت است. علائم آرتروز میتواند بتدریج یا ناگهانی ایجاد شود، اگر کسی هر یک از چهار علایم آرتروز هشدار دهنده‌ی اصلی زیر را داشته باشند، باید به پزشک مراجعه کند.
درد: درد این بیماری میتواند ثابت یا متغیر باشد.
تورم: در برخی از انواع آرتروز، پوست روی مفصل درگیر قرمز و متورم و گرم میشود.
سفتی و خشکی مفصل: خشکی مفصل یک علامت معمول است . پس از بیدار شدن از خواب در صبح، یا پس از نشستن طولانی مدت پشت میز، رانندگی طولانی مدت و بعد از ورزش رخ میدهد.
اختلال در حرکت مفصل: حرکت دردناک مفصل یا خشکی و درد هنگام بلند شدن از روی صندلی میتواند نشان آرتروز باشد.
روز جهانی آرتروز به آگاهی بخشی افراد، نسبت به دردهای ایجاد شده در زانو، مفاصل و دیگر اعضای بدن اختصاص دارد.
آرتروز بمعنای ساییدگی مفصل و تخریب سطح مفصلی و بدنبال آن تغییر شکل، درد و محدودیت های حرکتی در مفاصل است.
آرتریت Arthritis بمعنای التهاب مفصل است و استئوآرتریت Osteoarthritis شایع ترین نوع آرتریت است. در استئوآرتریت مشکل اصلی در غضروف مفصلی است و بعد از مدتی استخوان مفصل هم دچار آسیب میشود. آرتروز Arthrosis یک کلمه یونانی بمعنای مفصل است ولی بمعنای استئوآرتریت هم بکار میرود. در فارسی بجای کلمات استئوآرتریت و آرتروز “ساییدگی مفصل” هم بکار میرود.
در ابتدا سطح غضروف ریش ریش و لایه لایه می شود. با هر آسیبی مقداری از روی غضروف برداشته می شود تا اینکه بتدریج کلفتی غضروف کم می شود. کم شدن کلفتی غضروف که در رادیولوژی بصورت کاهش فاصله مفصلی دیده می شود از علائم اولیه شروع ساییدگی مفصل است.
در اثر بیماری آرتروز یا (OA) غضروف درون مفصل (انتهای استخوانها) شروع به شکستن و تحلیل رفتن می کنند.
علل زیر در تشکیل و پیشرفت آرتروز یا ساییدگی مفصل تاثیر دارند:
سن : با بالا رفتن سن این بیماری هم بیشتر میشود.
ژنتیک : در بعضی انسان ها بطور ژنتیکی و خانوادگی استعداد بروز آرتروز بیشتر است.
چاقی : ساییدگی مفاصل ران و زانو در افراد چاق بیشتر و زودتر ایجاد میشود.
جنسیت : آرتروز در زنان بیشتر یافت می شود.
بیماری آرتروز در تمام گروه‌های سنی میان زنان، مردان و کودکان یافت میشود. اما بیشتر افراد مسن در رنج سنی ۵۰ تا ۶۶ سال مبتلا میشوند. این بیماری باعث بروز درد، ورم و گرفتگی در مفاصل فرد مبتلا میشود.
این بیماری پیامدهای جدی و ناتوان‌کننده‌ای برای افراد مبتلا دارد.
با افزایش سن، پروتئین موجود در غضروف مفصلی از بین میرود. سبب لایه لایه شدن آنها و ایجاد شکاف های ریز در ناحیه غضروف می شود، استفاده مکرر مفصلی که غضروف مفصلی آن ساییده شده و بتدریج التهاب غضروف، درد و تورم مفصل را بدنبال خواهد داشت.
متاسفانه این بیماری با گذشت زمان بدتر میشود و هنوز درمان قطعی برای آن یافت نشد اما با کمک برخی روش‌های درمانی میتوان درد ناشی از این بیماری را کاهش داد و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشید، حدود یک سوم بیماران مبتلا ممکن است دچار ناتوانی‌های شدیدی شوند و گاهی درد و ناراحتی مفصل آنقدر شدید میشود که بیمار نمی‌تواند از آن مفصل استفاده کند.
به بیمارانی که دچار آرتروز زانو هستند توصیه می شود که چهار زانو یا دو زانو ننشینند و از حرکاتی که منجر به خم و راست شدن مکرر زانو می شود پرهیز کنند، از سربالایی و سر پایینی کمتر بالا و پایین بروند، فرم نمازخواندنشان را تغییر دهند، از خم کردن زانو پرهیز و از توالت فرنگی استفاده کنند و یا در قسمت گردن که امروزه آرتروز بخاطر نوع مشاغل خیلی زیاد در افراد بوجود می آید، پرهیز از خم نگه داشتن گردن و نرمش های حین کار برای پیشگیری از آرتروز گردن بسیار مهم است، بخصوص به راننده ها توصیه می کنیم رانندگی های طولانی نکنند.
با توجه به آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، ۵۴.۴ میلیون نفر از بزرگسال در ایالات متحده مبتلا به انواع آرتروز هستند.
از مهمترین روش های کاهش علائم ارتروز تغییر دادن روش زندگی است.
مهمترین آنها عبارتند از:
کم کردن سطح فعالیت های بدنی
استفاده کمتر از پله و زمین های شیب دار در آرتروز زانو و مفصل ران
استفاده از توالت های صندلی دار در آرتروز زانو و مفصل ران
خوابیدن در بستر کمی سفت در آرتروز ستون مهره
بلند نکردن اجسام سنگین
یاد گرفتن طرز صحیح بلند کردن اجسام از روی زمین
ورزش
کاهش وزن
وسایل کمکی : استفاده از وسایلی مانند بریس های زانو، کفی های مخصوص کفش و زیاد چسب زدن به کشکک برای کنترل حرکات آن میتواند در کاهش دردهای زانو به علت آرتروز موثر باشد.
عصا : به دست گرفتن عصا در دست مقابل اندام دچار آرتروز یا ساییدگی مفصل میتواند تا حدی درد ناشی از بیماری در مفصل ران و زانو را کم کند.
گرما : گرم نگه داشتن مفصل مبتلا به آرتروز میتواند تا حدی درد ناشی از آن را کاهش دهد.
دارو : دارو میتواند درد و التهاب ناشی از آرتروز را کاهش دهد.
عمل جراحی : از اعمال جراحی متفاوتی در درمان آرتروز استفاده میشود. درمان های جراحی معمولا برای بیمارانی بکار برده میشود که درد و ناراحتی آنها به اقدامات درمانی قبلی پاسخ مناسبی ندهد.
از اعمال جراحی متفاوتی برای کنترل آرتروز و ساییدگی مفصل استفاده میشود که مهمترین آنها عبارتند از:
استئوتومی : در مواردی که آرتروز هنوز شدید نشده است ممکن است بتوان با انجام استئوتومی درد بیمار را کاهش داد و از پیشرفت آرتروز جلوگیری کرد. از استئوتومی مفاصل ران و زانو بطور وسیعی استفاده میشود. استئوتومی معمولا در استخوان خارج از مفصل انجام میشود ولی در افراد جوان میتوان در صورت لزوم استئوتومی داخل مفصلی را برای موارد بد جوش خوردن شکستگی ها انجام داد.
تعویض مفصل : در موارد ساییدگی شدید میتوان از جراحی تعویض مفصل استفاده کرد. مفاصل مصنوعی بطور وسیعی در مفصل های ران و زانو استفاده میشوند. مفصل مصنوعی میتواند درد ناشی را بطور کامل از بین ببرد و بسیاری مشکلات دیگر مانند خشکی مفصلی را هم درمان کند.
خشک کردن مفصل (Fusion)در واقع بی حرکت کردن مفصل هست و در نهایت مفصل تخریب شده فمور و تیبیا به هم جوش میخورند تا علایم بیمار برطرف شود.
آرتروسکوپی : در مفصل زانو در موارد آرتروز خفیف ممکن است انجام عمل آرتروسکوپی با خارج کردن بافت های اضافه مفصل بتواند تا مدتی درد بیمار را کاهش دهد. البته این نوع درمان معمولا علائم ناشی از این بیماری را بطور موقت کاهش میدهد.
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است، بنابراین توصیه می شود همیشه وزن خود را در حد مطلوب نگه دارید تا از بیماری های ناشی از اضافه وزن و چاقی مثل بیماری های مفصلی و قلبی و عروقی در امان بمانید.
منابع :
۱.منبع شماره ۱
۲.منبع شماره ۲
