• کرونا, وبلاگ ها
• ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۱

عوارض بیماری کرونا

بیماری کرونا ویروس۲۰۱۹ (Covid 19) که توسط سندرم شدید حاد تنفسی کرونا ویروس ۲ (SARS-CoV-2) ایجاد می شود، به سرعت به یک بیماری همه گیر جهانی تبدیل شد است. درمورد عوارض بیماری کرونا، عوارض بالینی عفونت ویروسی بسیار متفاوت است از حالت بی علامت تا علائم خفیف، بیماری شدید و عفونت خونی و مرگ. بیماران مبتلا به کووید ۱۹ اغلب دچار تب، سرفه، میالژیا، سرگیجه، تهوع و استفراغ، از دست دادن حس بویایی و چشایی، بثورات پوستی، و علائم شبه کاوازاکی در بچه ها می شوند.​

اختلال انعقاد خون ( کواگولوپاتی) و عوارض ترومبوتیک سریع بعنوان مشکلات اساسی در بیماران مبتلا به کووید ۱۹ حاد می باشند.

سندرم زجر تنفسی حاد (ARDS)

اطلاعات حاضر نشان می دهد که تقریبا ۱۵٪ بیماران علامت دار منجر به سندرم زجر تنفسی حاد (ARDS) می شوند که نیاز به بستری شدن و مراقبتICU دارند. اگرچه میزان مرگ و میر کووید ۱۹ بین ۰.۱٪ و ۱۶.۴٪ است و در بین کشورها فرق می کند، میزان کلی کمتر از SARS و سندرم تنفسی خاورمیانه (MERS) می باشد. سن بالاتر و دارا بودن مواردی چون چاقی ، فشار خون بالا، یا دیابت شیرین ممکن است بیماران را مستعد افزایش خطر ابتلا به نوع شدید بیماری و در نتیجه مرگ بنماید.
این ویروس از طریق اتصال پروتئین سطحی خود بنام spike به گیرنده های سلولی ACE2 در سلول میزبان متصل می شود. این گیرنده بطور وسیع در سلول های اندوتلیال شریانی و وریدی، سلول های آلوئولار نوع II ریه، سلول های عضله صاف شریانی در اکثر اندام ها، انتروسیت های روده کوچک، غشاء عصب، و ساقه مغز بیان می شود. توزیع گسترده گیرنده های ACE2 ممکن است طیف وسیع تظاهرات بالینی کووید ۱۹ را تا قسمتی توضیح دهد.

درگیری اندام ها و سیستم های مختلف بدن با کووید ۱۹ از عوارض بیماری کرونا

بعضی شواهد نشان می دهد که اندام ها و سیستم های مختلف بدن با کووید ۱۹ درگیر می شود که شامل ریه، قلب، دستگاه گوارش، کبد، مغز، کلیه، خون، پوست، عروق و انعقاد خون، و سیستم ایمنی.اختلال انعقاد خون ( کواگولوپاتی) و عوارض ترومبوتیک سریع بعنوان مشکلات اساسی در بیماران مبتلا به کووید ۱۹ حاد می باشند و با میزان مرگ و میر بالایی همراه است.​

بسیاری از محققین تغییرات ترومبوز در بیماری COVID-19 را مشابه با تغییرات ایجاد شده در بیماری DIC می دانند.

مشکلات ترومبوز در عفونت کرونا چیست؟​

عوارض مرتبط با ترومبوز در بیماران با کرونا بیشتر به صورت “افزایش ایجاد لخته خون” و “ترومبوز” است. البته در موارد نادری تمایل به “کاهش ایجاد لخته خون” و “خونریزی” هم ایجاد می شود.

اگرچه هنوز علل زمینه ای افزایش لخته خون در بیماری کرونا به صورت کامل مشخص نشده است ولی سه دلیل اصلی برای این عارضه وجود دارد:
​

۱-التهاب سراسری در بدن:

افزایش فاکتورهای التهابی و سیتوکینهای گردش خون یکی از عوامل مهم در افزایش تشکیل لخته خون در عروق بدن است.

۲-التهاب شدید بدن

در جریان عفونت کرونا ویروس با آسیب به اندوتلیوم -لایه داخلی عروق بدن- می تواند ترومبوز و لخته خون را در بدن افزایش دهد.​

۳-بستری و بی حرکتی:

بیمارانی که به دلیل عفونت تنفسی برای مدت طولانی در بیمارستان و ICU بستری می شوند یا در ایام قرنطینه بی حرکتی دارند ، در اثر استاز خون در اندام تحتانی استعداد زیادی برای تشکیل لخته خون در پا و DVT دارند.​

۴-افزایش فاکتورهای انعقادی:

در جریان عفونت کرونا ، به دلیل افزایش فاکتورها و پروتئین های انعقادی خون ، بدن این بیماران مستعد تشکیل لخته خون و ترومبوز می شود. (Hyper-Coaguable State).​

بسیاری از محققین تغییرات ترومبوز در بیماری COVID-19 را با تغییرات بیماری DIC مشابه می دانند. DIC شرایطی است که در آن سیستم انعقادی بدن به صورت لجام گسیخته ای فعال و جابجا در بدن لخته خون ایجاد می کند. در کنار این به دلیل مصرف بیش از حد فاکتورهای انعقادی و اختلالات پلاکتی ، این بیماران استعداد زیادی برای خونریزی هم دارند که درمان این بیماران را با مشکل مواجه می کند.

DIC یکی از بیماریهای تهدید کننده زندگی بیماران است و در اثر سرطانهای پیشرفته ، بیماریهای عفونی مهم ، بیماری کبدی ، تروما و آسیب های شدید بدن و بیماریهای التهابی شدید ایجاد می شود. مشخص نیست که آیا اختلالات لخته خون شبیه به DIC در بیماری کرونا ، یکی از عوارض این ویروس است یا همان DIC است که صرفاً در اثر عفونت شدید با این ویروس و در بیماران بدحال دیده می شود. به هرحال شباهت مشکلات انعقادی شبیه به DIC می تواند در الگو گرفتن از درمان بیماران با DIC در درمان اختلالات انعقادی ناشی از کرونا کمک کند.
​

سندرمهای ترومبوتیک مرتبط با عفونت کرونا ویروس

به نظر می رسد مشکلات اصلی ترومبوز در بیماران بدحالی که احتیاج به بستری در بیمارستان دارند ، وجود دارد. ایجاد این سندرمها روند درمان این بیماران را پیچیده کرده و موجب طولانی شدن و سخت تر شدن مقابله با عفونت ویروسی می شود. این سندرمها عبارتند از:

لخته خون در پا DVT:

لخته شدن خون در وریدهای پا – DVT – نه تنها با علایم موضعی مانند درد و قرمزی پا همراه است بلکه خطر کنده شدن لخته خون و ایجاد آمبولی ریه هم وجود دارد.

خطر ایجاد DVT در تمام بیماران بستری در بیمارستان وجود دارد ولی به نظر می رسد این خطر در بیماران بستری با ویروس کرونا به شدت افزایش پیدا می کند. در یک مطالعه در ۲۵درصد از افرادی که با ویروس COVID-19 در بیمارستان بستری بودند ،DVT وجود داشت.​

مشکلات اصلی ترومبوز در بیماران بدحالی که احتیاج به بستری در بیمارستان دارند ، دیده می شود.

آمبولی ریه PE:

آمبولی ریه تکه ای از لخته های خون موجود در پا است که از وریدهای پا کنده شده و در عروق ریه گیر می کند. انسداد عروق ریه حاصل از آمبولی ریه که آسیب ریوی ایجاد می کند؛می تواند موجب بروز نارسایی تنفسی و در مواردی که آمبولی به حد کافی بزرگ باشد،موجب نارسایی قلبی گردد.از آنجایی که بیماران با عفونت ریوی ویروس کرونا دارای آسیب زمینه ای ریه و هیپوکسی بدن هستند؛ ایجاد آمبولی ریه می تواند به شدت بیماری موجود را تشدید کند و عواقب وحشتناکی داشته باشد.

در مقایسه با بیماران با نارسایی تنفسی حاد ARDS، با علل غیر از ویروس COVID-19 ، افرادی که این عفونت را دارند به میزان بسیار بیشتری دچار آمبولی ریه خواهند شد. در یک مطالعه ۲۵ تا ۴۰ درصد این بیماران دچار آمبولی ریه شده بودند که نزدیک به دو برابر بیماران غیر کوویدی است.

لخته های عروق ریز Microvascular Clotting:

این لخته ها در عروق کوچک بدن ایجاد می شوند و یکی از دلایل – و شاید مهمترین دلیل – بیماری شدید ریوی در بیماران بدحال کرونا ویروس است. که می تواند به نارسایی ارگانهای بدن بینجامد.

لخته های عروق کوچک در ریه بیماران با کرونا می تواند علایم متفاوتی از بیماران با ARDS ایجاد نماید. دلیل این مطلب این است که در بیشتر موارد عفونت با ویروس COVID-19 ، مکانیسم آسیب شدید ریوی متفاوت از آسیب در بیماران ARDS بدون عفونت با این ویروس است. ریه بیماران با عفونت ویروسی با فشارهای کمتر ونتیلاتور پر می شود. هم چنین این بیماران با حال عمومی بهتر و دیسترس تنفسی کمتری ، نسبت به بیماران ARDS ، میزان اشباع اکسیژن خون پایین تری دارند.

انسداد عروق بزرگ:

در اوایل بیماری کرونا ترومبوز عروق بزرگ و انسداد شریانهای اصلی بدن زیاد مورد توجه نبودند. ولی با گزارش مواردی از سکته مغزی در اثر ترومبوز شرایین مغزی این موضوع مورد توجه قرار گرفت. همه این بیماران زیر ۵۰ سال و از نظر بدنی قبل از عفونت سالم بودند. این موضوع باعث توجه بر روی ترومبوز عروق بزرگ در اثر کرونا ویروس شد.

همچنین مواردی از ترومبوز در عروق پا و آمپوتاسیون گزارش شد.

اگرچه موارد انسداد عروق بزرگ با ترومبوز در بیماران کووید ۱۹ ، محدود بوده و در شرایط طبی می توانند علت های دیگری هم داشته باشند.ولی این موارد خاطر نشان می کنند، که باید در بیماران با عفونت ویروس کرونا به فکر تورمبوز عروق اصلی و حوادث جدی بعد از آن بود.
​

عفونت با ویروس کرونا هم با ضایعات پوستی متعددی همراه است.

ضایعات پوستی مرتبط با ترومبوز​ از عوارض بیماری کرونا

مشابه سایر عفونتهای ویروسی ، عفونت با ویروس کرونا هم با ضایعات پوستی متعددی همراه است. در عفونت با کووید-۱۹ سه عارضه پوستی مرتبط با ترومبوز و عوارض آن گزارش شد:

Livedo reticularis :

تغییر رنگ پوست متمایل به ارغوانی ، حلقوی و شبکه مانند . در بسیاری از موارد ، لیدو رتیکولاریس در اثر انسداد شریان های نفوذ کننده (Penetrant) که باعث خونرسانی بافت پوست می شوند ، ایجاد می شود.

Petechiae :

ضایعات پوستی نقطه مانند قرمز یا بنفش. معاینه میکروسکوپی petechiae از بیماران مبتلا به COVID-19 نشان می دهد که علت ایجاد آنها به دلیل انسداد رگ های خونی ریز است.

انگشتان پای کووید COVID Toes:

یک یا بیشتر از انگشتان پای فرد مبتلا متورم و قرمز می شود که در اغلب موارد بدون درد مهمی است. این زخم از نظر ظاهری شبیه به پرنیو یا سرمازدگی است. انگشتان پای مبتلا به COVID اغلب در افراد نسبتا خوشحال یافت می شود. و به نظر می رسد که به خودی خود طی یک یا دو هفته برطرف می شوند.

به روزرسانی : ۱ آذر ۱۴۰۰

منبع :
۱.منبع شماره ۱
۲.منبع شماره ۲
۳.منبع شماره ۳