• بیوشیمی, وبلاگ ها
• ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۱

آمبولی چربی

آمبولی چربی (FE) به دلیل وجود چربی در عروق است که در داخل رگ خونی قرار می گیرد و باعث انسداد جریان خون می گردد. آمبولی‌های چربی معمولاً پس از شکستگی‌ استخوان‌هایی مانند استخوان ران و لگن ایجاد می‌شوند.
در حالی که آمبولی های چربی شایع هستند و به طور کلی خود به خود برطرف می شوند، می توانند منجر به یک بیماری جدی به نام سندرم آمبولی چربی (FES) شوند FES .می تواند باعث التهاب، اختلال عملکرد چند اندام و تغییرات عصبی شود که ممکن است کشنده باشد.

آمبولی چربی چگونه ایجاد میشود؟

آمبولی چربی بیشتر در شکستگی های استخوان های بلند بخصوص ران دیده میشود. به نظر میرسد در هنگام شکستگی، قسمتی از چربی مغز استخوان بصورت ذرات و قطرات بسیار ریزی به درون جریان خون راه پیدا میکنند. این ذرات سپس از طریق جریان خون به اعضای حیاتی بدن رفته و با انسداد مسیر مویرگ های آن بافت ها موجب کاهش جریان خون بافت و اختلال در عملکرد آن میشوند. از مهمترین بافت های گرفتار در جریان آمبولی چربی، ریه است.

با انسداد مویرگ های ریه به توسط قطرات چربی و همچنین تاثیر بعضی مواد شیمیایی که از این چربی مشتق میشوند ( بر اثر هیدرولیز این چربی ها اسیدهای چرب ایجاد میشوند) بافت کیسه های هوایی ریه متورم میشود و خونریزی میکند. بدنبال آن کارکرد کیسه هوایی در جهت اکسیژن دهی به خون کاهش میابد.

نتیجه این روند کاهش میزان اکسیژن جریان خون بیمار است. در واقع بیمار خفه میشود. بافت مهم دیگری که درگیر میشود مغز است. بدنبال خونریزی در مویرگ های مغز و تورم بافت مغز، بیمار هشیاری خود را از دست داده و به کما میرود. خونریزی در مویرگ های پوست موجب دیده شدن لکه های خونریزی کوچک ( در حد چند میلیمتر) در پوست جلوی گردن و جلوی بغل و داخل پلک میشود.

قطرات چربی ذکر شده یا گلبول های چربی در جریان خون اکثر بیمارانی که دچار شکستگی استخوان های بلند میشوند دیده شده است ولی مقدار آنها معمولا آنقدر کم است که منجر به علائم بالینی و مشکل خاصی نمیشوند و فقط در تعداد معدودی از مواردیکه به علت شدت آسیب، مقدار این گلبول ها زیاد میشود علائم بالینی و مشکلات بیماری ایجاد میشوند.​

علائم سندرم آمبولی چربی

علائم FES عموماً ۱۲ تا ۷۲ ساعت پس از ترومای ظاهر می شوند.این علائم معمولاً در سراسر بدن مشهود است و عبارتند از:
– تنفس سریع و پی در پی
– تنگی نفس
– افت هوشیاری
– خواب آلودگی
– کما
– راش پتشیال؛ اغلب در ناحیه قفسه سینه، سر و گردن دیده می شود که به دلیل خونریزی زیر پوست ایجاد می شود.
– تب
– کم خونی
​

چربی از مغز استخوان به جریان خون نفوذ می کند.

علل سندرم آمبولی چربی

دقیقاً مشخص نیست که آمبولی چربی و FES چگونه رخ می دهد، اما انسداد مکانیکی می تواند دلیل آن باشد. ایده پشت این نظریه این است که وقتی استخوان های بزرگ می شکنند، چربی از مغز استخوان به جریان خون نفوذ می کند. این چربی لخته‌هایی (آمبولی‌های چربی) ایجاد می‌کند که جریان خون را اغلب در ریه ها مسدود می سازد. آمبولی ها همچنین التهاب گسترده ایجاد می کنند.

در حالی که از نظر تئوری این موضوع می تواند با استخوان های کوچکتر اتفاق بیفتد، استخوان های بزرگتر دارای بافت چربی بیشتری هستند که احتمال FES را بیشتر می کند. اگرچه نادر است اما FES همچنین می تواند به دلیل آسیب های بدنی دیگر، از جمله جراحی مفصل و لیپوساکشن باشد FES . می تواند زمانی رخ دهد که بافت به دلیل سوختگی آسیب دیده باشد.

تصور می شود که بدن با ترشح مواد شیمیایی که باعث تشکیل اسیدهای چرب آزاد، گلیسرول و سایر مواد می شود؛ که به نوبه خود به سلول ها و اندام ها آسیب می رساند، به آمبولی چربی پاسخ می دهد.
صرف نظر از علت آن، محققان می دانند که افراد خاصی بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به FES هستند.

عوامل خطر عبارتند از:

جنسیت(جنس مذکر)
سن بین ۲۰ تا ۳۰ سالگی
داشتن شکستگی های متعدد به خصوص در اندام تحتانی و لگن
​

برخی از درمان های محافظه کارانه برای شکستگی استخوان های بلند که شامل جراحی نمی شوند، احتمال بروز سندروم آمبولی چربی را افزایش می دهند.

عوامل خطر

برخی از عوامل خطر این بیماری شامل موارد زیر هستند:

شکستگی های متعدد
شکستگی های بسته
سن پایین

برخی از درمان های محافظه کارانه برای شکستگی استخوان های بلند که شامل جراحی نمی شوند، احتمال بروز سندروم آمبولی چربی را افزایش می دهند.
از جمله درمان های محافظه کارانه شکستگی می توان به گچ گرفتن و استفاده از آتل اشاره کرد.

همچنین موارد زیر به ندرت در بروز این بیماری نقش دارند:

پانکراتیت
بیماری کبد چرب
نمونه برداری (بیوپسی) مغز استخوان
​

معیارهای تشخیصی خاصی برای تشخیص آمبولی چربی وجود ندارد.

تشخیص

معیارهای تشخیصی خاصی برای تشخیص آمبولی چربی وجود ندارد. به همین علت پزشکان با استفاده از علائم و آزمایشاتی به تشخیص یا رد سایر علائم وابسته به آمبولی چربی می پردازند.
از آنجایی که افت اکسیژن خون یکی از علائم آمبولی چربی است می توان با کنترل اکسیژن خون این وضعیت را تشخیص داد.

بعضی از آزمایشات پیشنهادی توسط پزشکان عبارتند از:

اسکن مغز و سر
اسکن قفسه سینه
آزمایش ادرار
آزمایش خون

عوامل تشدید کننده بیماری آمبولی چربی:

سن‌ بالای‌ ۶۰ سال‌
هرگونه‌ آسیب‌ یا بیماری‌ مستلزم‌ استراحت‌ طولانی‌ در بستر
نشستن‌ در یک‌ وضعیت‌ ثابت‌ به‌ مدت‌ طولانی‌ مثلاً در طی‌ مسافرت‌ با هواپیما
جراحی‌ اخیر
نارسایی‌ احتقانی‌ قلب
اختلالات‌ ریتم‌ قلب‌
پلی‌سیتمی‌؛ کم‌ خونی‌ همولیتیک
شکستگی‌ استخوان‌
چاقی‌؛ استعمال‌ دخانیات‌
بارداری‌
مصرف‌ قرص‌های‌ ضد بارداری‌ به‌ خصوص‌ در خانم‌های‌ سیگاری‌

پیشگیری از آمبولی چربی:

برای پیشگیری از وقوع آمبولی چربی و آمبولی لخته ای ، روش های مختلف از جمله روش های داروئی و فیزیکی بکار میرود. مصرف کورتیکواستروئید ها، آسپیرین، هپارین و هپارین با وزن ملکولی سبک از روش های داروئی است. با وجود اینکه هپارین با وزن ملکولی سبک مصرف متداولی در بعضی بیماران دارد، ولی دلایل مبتنی بر شواهد نتوانسته مزیت یکی را بر دیگری اثبات کند.

به روزرسانی :۱۴ فروردین ۱۴۰۱
منابع :
۱.منبع شماره ۱
۲.منبع شماره ۲
۳.منبع شماره ۳
۴.منبع شماره ۴
۵.منبع شماره ۵