• بیوشیمی, وبلاگ ها
• ۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۱

فیبروز کبدی

فیبروز کبدی پاسخ ژنتیکی به عوامل گوناگونی است که درنهایت به سیروز منتهی می‌شود و عوارض بالینی آن نقص کلیوی، افزایش فشارخون و سرطان سلول‌های کبدی است. عوامل اصلی فیبروز کبدی در کشورهای صنعتی عفونت HCV مزمن، مصرف الکل و بیماری کبد چرب غیرالکلی (NASH) است.

سیروز کبدی

سیروز، جراحت شدید کبد است که بر اثر بیماری مزمن کبدی ایجاد می شود.

هم زمان با تخریب بافت کبد در طول زمان، بافت کبدی توسط بافت همبند جایگزین شده که همین مساله بر روی ساختار کبد اثر گذاشته و سبب کاهش عملکرد آن می شود.

در آمریکا سالانه تقریبا ۳۲۰۰۰ مرگ بر اثر این بیماری است.

سیروز همراه با بیماری های کبدی متعددی دیده شده و ممکن است سال ها یا دهه ها بعد پیشرفت کند.

برخلاف زخم در قسمت های دیگر بدن، برخی از زخم های به وجود آمده در کبد، حتی در بیماران سیروزی نیز قابل بازگشت هستند.

کبد، عضوی حیاتی بدن

کبد، عضوی حیاتی است که در قسمت راست بالای شکم قرار گرفته است.

عملکرد این عضو شامل کمک به تبدیل مواد غذایی از غذا به اجزای مفید خون ، تولید بسیاری از فاکتورهای ضروری برای لخته کردن خون، متابولیزه و دفع مسمومیت مواد مضر برای بدن، تولید صفرا می باشد.
​

راوان شدن این زخم‌ها در کبد باعث سیروز (تشمع) کبدی می‌شود.

بیماری های کبدی می توانند هر کدام از این عملکرد ها را تحت تاثیر قرار دهند.

این بیماری ها ممکن است نتیجه عفونت، جراحت فیزیکی، مسموم شدن، مشکل خود ایمنی، و یا مربوط به نقص ژنتیکی باشد که منجر به تولید موادی مانند مس یا آهن می شود، باشد.

آسیبهای بیماری های کبدی

آسیبی که بیماری های کبدی ایجاد می کند می تواند منجر به تورم، انسداد جریانی صفراوی، و اختلالاتی در لختگی خون شود.

آسیب طولانی و مداوم سبب تجمع بافت همبند، یا فیبروز کبدی شده که در نهایت سیروز کبدی پیشرفت می کند.

همراه با سیروز، ساختار کبد تغییر می کند،برآمدگی های سلولی تشکیل شده که توسط بافت ریشه داری احاطه دار شده است. این بافت مانند بافت سالم عمل نکرده و می تواند در جریان خون و جریان صفرا به کبد اختلال ایجاد کند.

تغییر اعضا و بافت های بدن در اثر پیشرفت آسیب های کبدی

افزایش فشار در رگی که خون را به کبد حمل می کند، که فشار خون سیاهرگی نام دارد.​
تورم و خون ریزی در رگ های مری و معده به دلیل فشار زیاد سیاهرگی و هدایت آن ها به رگ های کوچک تر در مری و معده​
افزایش در سموم داخل خون، که می تواند سبب گیجی و دیگر مشکلات مغزی شود.​
تشکیل مایع در شکم​
اختلال در عملکرد کلیه​
کاهش تولید فاکتور لخته کننده خون، که موجب خون ریزی آسان و کبود شدن می شود.​

افراد دارای سیروز در معرض ابتلا به سرطان کبد نیز هستند. تخمین زده می شود این اتفاق در ۳ تا۵ درصد از بیماران در سال اتفاق بیفتد.

در صورتیکه سیروز کبدی درمان نشود، می تواند منجر به موارد زیر شود:
​
تجمع مایعات در شکم (آسیت)​
تورم رگهای مری (واریس مری)، که می تواند پاره شده و منجر به خونریزی شود.​
گیجی، خواب آلودگی و اختلال گفتار (انسفالوپاتی کبدی)​
سرطان کبد​

مرحله نهایی نارسایی کبدی ، به این معنی که عملکرد کبد متوقف می شود.
بین ۵ تا ۱۲ درصد از افراد مبتلا به NASH به سیروز پیشرفته می شوند.
​

NAFLD در شروع معمولاً هیچ علائم و نشانه ای ایجاد نمی کند.

علائم بیماری کبد چرب غیرالکلی چیست؟

NAFLD در شروع معمولاً هیچ علائم و نشانه ای ایجاد نمی کند. در صورت پیشرفت بیماری، ممکن است شامل موارد زیر باشد:​

خستگی​
درد یا ناراحتی در قسمت فوقانی شکم​

علائم و نشانه های احتمالی NASH و سیروز کبدی عبارتند از:​

تورم شکم (آسیت)​
آنژیوم یا رگ‌های عنکبوتی (Spider Angiomas)​
بزرگ شدن طحال​
زردی (پوست و چشم)​

علائم فیبروز کبد چیست؟

پزشکان اغلب فیبروز کبد را در مراحل خفیف تا متوسط تشخیص نمی‌دهند. زیرا فیبروز کبد معمولاً علائمی ندارد، تا زمانی که قسمت زیادی از کبد آسیب ببیند. وقتی که آسیب کبدی به مرحله پیشرفته می‌رسد فرد علائم زیر را دارد؛​

کاهش اشتها​
بروز مشکلات شناختی مانند مشکل حافظه​
تجمع مایعات در پا‌ها یا شکم​
زردی یا یرقان (زرد شدن پوست و چشم)​
حالت تهوع​
کاهش وزن بدون دلیل​
ضعف​

طبق گزارش منبعی معتبر، تقریبا ۶ تا ۷ درصد از مردم جهان مبتلا به فیبروز کبدی هستند اما نمی‌دانند، زیرا علائمی ندارند.

دلایل فیبروز کبد چیست؟

فیبروز کبدی در اثر آسیب‌دیدن یا التهاب کبد رخ می‌دهد. سلول‌های کبد باعث ترمیم زخم می‌شوند. در طی این ترمیم، پروتئین‌های اضافی مانند کلاژن و گلیکوپروتئین‌ها در کبد جمع می‌شوند. سرانجام، پس از ترمیم‌های بسیار، سلول‌های کبدی (معروف به هپاتوسیت‌ها) دیگر نمی‌توانند خود را ترمیم کنند.
در نتیجه پروتئین‌های اضافی باعث زخم یا فیبروز کبدی می‌شود.
انواع مختلفی از بیماری‌های کبدی وجود دارد که می‌تواند منجر به فیبروز شود، شامل:​

هپاتیت خودایمنی​
انسداد صفراوی​
زیادی آهن در خون​
بیماری کبد چرب غیرالکلی که شامل کبد چرب غیرالکلی و استئو هپاتیت غیرالکلی است.​
هپاتیت ویروسی ب یا سی​
سیروز کبدی یا التهاب شدید کبد​

ترکیبی قوی و معتبر از ۶ تست، به‌عنوان بیومارکرهای غیرتهاجمی فیبروز (همچنین سیروز) وجود دارد که به Fibro Test معروف است.

آزمایش FibroTest

ترکیبی قوی و معتبر از ۶ تست، به‌عنوان بیومارکرهای غیرتهاجمی فیبروز (همچنین سیروز) وجود دارد که به Fibro Test معروف است. FibroTest شامل آلفا۲-ماکروگلوبولین، هاپتوگلوبین، آپولیپوپروتئینA1، گاماگلوتامیلترانس‌پپتیداز، بیلی‌روبین توتال و آلانین آمینوترانسفراز (ALT) است. همچنین ممکن است پزشک از یافته‌های رادیولوژی مانند اولتراسونوگرافی، آندوسکوپی، CT و MRI نیز کمک بگیرد؛ البته این روش‌ها برای تشخیص سیروز حساسیت لازم را ندارند و همچنان تشخیص نهایی با بررسی هیستولوژیک انجام می‌شود. actitest index که در آن مقدار ۶ آنالیت شامل Apo-AІ، GGT، هاپتوگلوبین، بیلی‌روبین تام، ɑ-۲-ماکروگلوبولین و ALT با در نظر گرفتن سن و جنس بیمار می‌باشد. ارتباط این شاخص با نتایج حاصل از بیوپسی کبدی بر اساس یک الگوریتم هوشمند مصنوعی مشاهده می‌شود که حاصل آن معادله‌ای است که نمره را در مقیاس صفر تا یک محاسبه می‌کند.
​

فیبروز کبد معمولاً علائمی ندارد، تا زمانی که قسمت زیادی از کبد آسیب ببیند.

مزیت های آزمایش FibroTest

۱-یک روش غیرتهاجمی با استفاده از بیو مارکرهای خون برای تشخیص آسیبهای کبدی،کبد چرب،فیبروز و سیروز کبد و… می باشد.
۲-در روشهای تهاجمی آزردگی بیمار،آسیب به بافتهای کبدی،خطاهای نمونه گیری،تفسیرهای متفاوت پاتولوژیک و….. وجود دارد.
۳-آزمایش FibroTest نسبت به ایندکس AST به Platelet در بیماران هپاتیت مزمن C تشخیص بهتر و ارزش پیش آگهی بهتری دارد.
۴-آزمایش Fibro Test ارزش تشخیصی بالایی برای پیش بینی فشار خون بالا در بیمارانی که سیروز کبدی دارند وهمچنین بیمارانی که سیروز ندارند.
۵-آزمایش FibroTest ارزش تشخیص بالایی برای غربالگری واریس مری در افرادی که بیماری کبدی مزمن دارند.

به روزرسانی : ۷ اسفند ۱۴۰۰

منابع :
۱.منبع شماره ۱
۲.منبع شماره ۲
۳.منبع شماره ۳